Վաշինգտոնից Բրյուսել, Մոսկվայից Պեկին, կարծես թե ոչ ոք չի ցանկանում վիճել Ադրբեջանի հետ. Politico
Անցյալ շաբաթ ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Անտոնիո Գուտերեշը նախազգուշացրեց, որ աշխարհը «գնալով ավելի ու ավելի է մոտենում տնտեսական և ֆինանսական համակարգերի և առևտրային հարաբերությունների լուրջ խաթարմանը»: Սա կարող է ճիշտ լինել, բայց ոչ Ադրբեջանի հետ կապված, գրում է Politico-ն։
«Ադրբեջանը, որը Մեծ Բրիտանիայի մեկ երրորդ մեծությամբ և մոտ 10 միլիոն բնակչությամբ երկիր է, աշխարհաքաղաքական տարաձայնությունները հաղթահարելու հարցում քիչ խնդիրներ է ունեցել։ Իսկ Բաքուն վերջերս վարպետության դաս անցկացրեց, թե ինչպես օգտագործել աշխարհագրությունն ու երկրաբանությունը ձեր օգտին:
Վաշինգտոնից մինչև Բրյուսել, Մոսկվայից Պեկին, կարծես թե ոչ ոք չի ցանկանում վիճել Ադրբեջանի հետ. բոլորը ցանկանում են ընկեր լինել: Նույնիսկ հիմա, երբ Հայաստանն օգնության խնդրանքով դիմում է աշխարհին՝ Բաքվին մեղադրելով վիճելի Լեռնային Ղարաբաղի տարածաշրջանում էթնիկ զտումների փորձի մեջ։
Վերջին շաբաթների ընթացքում նշաններ կային, որ Բաքուն կարող է ծրագրել խոշոր հարձակում, որը նա անվանել է «հակաահաբեկչական գործողություն»Լ Բայց ոչ միայն այս միջոցները հիմնականում անտեսվեցին, այլ նաև Բաքուն բախվեց հարձակման համար խլացված քննադատության:
Այնուամենայնիվ, Արևմուտքի արձագանքը կարող էր փոխվել, եթե Ադրբեջանը հիմա սկսեր զանգվածային էթնիկ զտումներ, բայց Բաքուն բավական խորամանկ է եւ գիտի այդ մասին:
Այն պահից, երբ Ռուսաստանը ներխուժեց Ուկրաինա, բոլոր կողմերը սիրաշահում էին Ադրբեջանին, որը դարձել է պատերազմի շահառուներից մեկը:
Անցյալ տարի Բաքու կատարած այցի ժամանակ Եվրահանձնաժողովի նախագահ Ուրսուլա ֆոն դեր Լեյենը միայն բարի խոսքեր էր ասել երկրի ավտոկրատ առաջնորդ Իլհամ Ալիևի հասցեին՝ ասելով, որ նա տեսնում է նրան որպես Եվրամիության հուսալի և վստահելի էներգետիկ գործընկեր:
Այնուհետև, ընդամենը շաբաթներ անց, Ալեքսանդր Լուկաշենկոն՝ Բելառուսում Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի սատրապը, առանց վարանելու Ալիևին անվանեց «լրիվ մեր մարդը»:
Կա՞ մեկ այլ ազգային առաջնորդ, որը կարող է լինել ֆոն դեր Լեյենի և Լուկաշենկոյի ընկերը միաժամանակ։
Ալիևը նաև Թուրքիայի բարեկամն է. Բաքուն և Պեկինը միմյանց համարում են ռազմավարական գործընկերներ, ընդ որում Ադրբեջանը մասնակցում է Չինաստանի «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» նախաձեռնությանը. երկիրը նաև աշխատում է Իսրայելի հետ ռազմական համագործակցության ընդլայնման ուղղությամբ։ 2020 թվականին՝ այս անլուծելի հակամարտության վերջին խոշոր բռնկման ժամանակ, Իսրայելը Թուրքիայի հետ միասին անօդաչու սարքեր է մատակարարել Ադրբեջանին։
Սա փոխադարձ բացառիկ ընկերների և երկրպագուների տպավորիչ ցուցակ է, և գտնվելու վայրը և էներգիան շատ բան են բացատրում:
Անցյալ տարի Ադրբեջանի մայրաքաղաք ժամանելուն պես ֆոն դեր Լեյենը չէր ամաչում շեշտել Եվրոպայի «դիվերսիֆիկացման» անհրաժեշտությունը՝ իր էներգետիկ կարիքները բավարարելու համար՝ հայտարարելով Բաքվի հետ համաձայնության մասին՝ ավելացնելով մատակարարումները հարավային գազային միջանցքից:
Նա նաև նշել է, որ Ադրբեջանն «ունի վերականգնվող էներգիայի հսկայական ներուժ» ծովային քամու և կանաչ ջրածնի ոլորտում՝ խրախուսելով, որ «աստիճանաբար Ադրբեջանը հանածո վառելիքի մատակարարից կվերածվի վերականգնվող էներգիայի ոլորտում Եվրամիության շատ հուսալի և հայտնի գործընկերոջ»:
Ոչ մի խոսք չկար Ադրբեջանի մարդու իրավունքների վատ վիճակի, մոլեգնող կոռուպցիայի կամ տասնյակ քաղբանտարկյալների ազատ արձակման կոչերի մասին:
Ադրբեջանն օգտագործում է նավթն ու գազը «ԵՄ-ին հիմնարար իրավունքների հարցերում լռեցնելու համար», այն ժամանակ դժգոհեց Human Rights Watch-ից Ֆիլիպ Դամը: «ԵՄ-ն չպետք է ասի, որ երկիրը վստահելի է, երբ սահմանափակում է քաղաքացիական հասարակության խմբերի գործունեությունը և ճնշում քաղաքական այլախոհությունը», - ավելացրել էր նա:
Amnesty International-ի Բրյուսելի գրասենյակի տնօրեն Եվա Գեդին զգուշացրել է. «Ուկրաինան հիշեցնում է, որ ռեպրեսիվ և անպատասխանատու ռեժիմները հազվադեպ են հուսալի գործընկերներ, և որ մարդու իրավունքների հաշվին կարճաժամկետ նպատակների առաջնահերթությունը աղետի բաղադրատոմս է»:
Բայց ֆոն դեր Լեյենը ԵՄ առաջին բարձրաստիճան պաշտոնյան չէ, ով խոսում է Ադրբեջանի մասին՝ որպես այդպիսի գործընկեր։ 2019 թվականին ԵՄ խորհրդի այն ժամանակվա նախագահ Դոնալդ Տուսկը նույնպես գովել է Ադրբեջանին հուսալիության համար։
Այնուամենայնիվ, այն պահից, երբ Ռուսաստանը ներխուժեց Ուկրաինա, ԵՄ-ի սիրավեպն ավելի վճռական դարձավ, և, իհարկե, այս հարցում ԵՄ-ն միայնակ չէ:
Ըստ ADA-ից Ֆարիզ Իսմայիլզադեի, նավթով և գազով հարուստ և տեղակայված Ռուսաստանի, Իրանի, Հայաստանի, Վրաստանի և Կասպից ծովի միջև՝ Ադրբեջանը ռազմավարական մրցանակ է, որը գտնվում է «նախկին խոշոր կայսրությունների, քաղաքակրթությունների և տարածաշրջանային և համաշխարհային տերությունների խաչմերուկում:
Եվ Կենտրոնական Ասիայի վերջին մեծ խաղում Ադրբեջանի աճող կարևորությունն արտահայտվում է նրա մայրաքաղաքում տեղակայված օտարերկրյա դիվանագիտական ներկայացուցչությունների տարածմամբ. 2005-ին դրանք ընդամենը երկու տասնյակ էին, այժմ՝ 85:
Անկարայի և Պեկինի համար, որոնք ձգտում են ընդլայնել իրենց ազդեցությունը Կենտրոնական Ասիայում, Ադրբեջանը կարևոր դերակատար է տարածաշրջանային էներգետիկ նախագծերում, ինչպես նաև տարածաշրջանային նոր երկաթուղիների և պլանավորված ենթակառուցվածքային և տրանսպորտային հաղորդակցության նախագծերում:
Ունենալով ամուր լեզվական, կրոնական և մշակութային կապեր՝ Թուրքիան անկախությունից ի վեր դարձել է Ադրբեջանի գլխավոր տարածաշրջանային դաշնակիցը: Բայց Բաքուն հմտորեն փորձում է հարաբերություններ պահպանել իր բոլոր երկրպագուների հետ։ Նա հասկանում է, որ դրանք հնարավորություններ են տալիս, բայց կարող են նաև վտանգավոր լինել, եթե հարաբերությունները վատանան։
Եվ դա ճիշտ է տարածաշրջանի բոլոր հիմնական խաղացողների համար՝ լինի դա ԵՄ, Թուրքիան, Չինաստանը, թե Ռուսաստանը: Պատճառը, թե ինչու Բաքուն կարողանում է լեզու գտնել տարբեր երկրների հետ (և ինչու այս վերջին ռազմական գործողությունը, հավանաբար, քիչ հետևանքներ կունենա Բաքվի համար) այն է, որ ոչ ոք չի ցանկանում առավելություն տալ աշխարհաքաղաքական մրցակիցներին և խախտել նուրբ հավասարակշռությունը Կենտրոնական Ասիայում: Դրանց թվում է նրա ավանդական թշնամի Իրանը: Բաքուն և Թեհրանը վերջին ամիսներին փորձում էին հասնել հրաբերությունների լիցքաթափման՝ տարիներ շարունակ թշնամությունից հետո:
Հայերի համար, որոնք այդքան հաճախ են հայտնվում պատմության կողմից անարդարացիորեն լքվածի դերում, սա չափազանց ցավալի է: Երևի ավելի լավ կլիներ, որ նրանք հետևեին Ադրբեջանի օրինակին և փորձեին լինել բոլորի բարեկամը, քան թե սկզբում կախվածություն ունենային Ռուսաստանից, ապա թեքվեին դեպի Արևմուտք՝ մի պիրուետ, որը զրկել է նրանց որեւէ համակրանքից Մոսկվայում:
Բայց կրկին, Հայաստանի բախտը չի բերել եւ նա չունի իր հարեւանի պես նավթի կամ բնական գազի ապացուցված պաշարներ»: