Ռուսաստանը չի հրաժարվում Հայաստանի հանդեպ ստանձնած պարտավորություններից. Կոպիրկին
Հայաստանում ՌԴ դեսպան Սերգեյ Կոպիրկինն Armenia Today-ին տված հարցազրույցում գնահատել է հայ-ռուսական հարաբերությունների մակարդակը, Ռուսաստանի դերը Հայաստանի անվտանգության ապահովման գործում, երկու երկրների ռազմատեխնիկական համագործակցությունը, ինչպես նաև մեկնաբանել է ՀԱՊԿ-ի աշխատանքի մեջ Հայաստանի մասնակցությամբ ստեղծված իրավիճակը։ Բացի այդ, նա մեկնաբանել է Մոսկվայի եւ Երեւանի միջեւ առկա տարաձայնությունները, ինչպես նաեւ առաջիկայում համատեղ զորավարժություններ անցկացնելու հնարավորությունը։
– Սերգեյ Պավլովիչ, ինչպե՞ս կբնութագրեք հայ-ռուսական հարաբերությունների ներկա մակարդակը։
-Մեր միջև եղել և մնում են դաշնակցային հարաբերություններ։ Դա արձանագրված է համապատասխան երկկողմ փաստաթղթերում, և դա դրսևորվում է նաև գործնականում։ Ուզում եմ հիշեցնել, որ անցյալ տարի մենք նշեցինք մեր հարաբերությունների կրկնակի տարեդարձը՝ դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման 30 և Բարեկամության, համագործակցության և փոխօգնության պայմանագրի ստորագրման 25 տարին: Իսկ միջոցառումների համալիրը, որ անցկացվել է այս երկու տարեդարձերի տոնակատարության շրջանակներում, իմ կարծիքով, հերթական վկայությունն է, որ մեր հարաբերություններն իսկապես այս մակարդակի վրա են։ Հատկապես կցանկանայի նշել նախորդ տարվա ապրիլին, այդ թվում՝ այս օրվա կապակցությամբ, ՀՀ վարչապետի պաշտոնական այցը Մոսկվա, որի ընթացքում տեղի ունեցավ հարուստ բովանդակային զրույց մեր ղեկավարների միջև, որից հետո համատեղ հայտարարություն էր տարածվել, ընդունված երկկողմ և միջազգային օրակարգի գրեթե բոլոր առանցքային հարցերի շուրջ։
Հիշեցնեմ, որ անցած ապրիլն արդեն շատ դժվար ժամանակաշրջան էր միջազգային ասպարեզում։ Չնայած այս բոլոր մարտահրավերներին, այդ այցը կայացավ, և երկկողմ հայտարարությունն ընդունվեց։ Ես կարծում եմ, որ սա մեր հարաբերությունների մակարդակի շատ կարևոր ցուցանիշ է։
Իհարկե, մեր երկրների միջև շարունակվում է ինտենսիվ քաղաքական երկխոսությունը բոլոր մակարդակներում, այդ թվում՝ ամենաբարձր մակարդակով, մեր հարաբերությունների ողջ սպեկտրով։ Իհարկե, շատ մեծ տեղ են զբաղեցնում տարածաշրջանային խնդիրները՝ հաշվի առնելով Ռուսաստանի դերը Հայաստանի և տարածաշրջանի անվտանգությանն առնչվող հարցերում, և այդ եռակողմ համաձայնագրերի իրագործումը, որոնք ուղղված են Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խնդիրների լուծմանը, հարաբերությունների կարգավորումը՝ լուծելու այս բոլոր հակասությունները և պայմանների ստեղծումը, այդ թվում՝ նյութատեխնիկական, Հայաստանի և ընդհանուր առմամբ տարածաշրջանի խաղաղ և կայուն զարգացման համար։
Հայաստանի և Ռուսաստանի հարաբերությունների կառուցվածքը շատ խիտ է, օրակարգը՝ հարուստ
Բացի այդ, մեր տնտեսական հարաբերությունները շատ դինամիկ են զարգացել և շարունակում են զարգանալ։ Անցած տարին աննախադեպ էր շատ առումներով, կարող եմ ասել, որ այդ տարվա ընթացքում մոտ 20 ռուսական բիզնես առաքելություններ են այցելել Հայաստան, և դրանք պարզապես ճանաչողական այցեր չեն եղել, այլ կոնկրետ նախագծերի վրա աշխատանք։ Բավականին շատ պայմանագրեր են ստորագրվել բոլոր ոլորտներում համագործակցության վերաբերյալ։ Ընդ որում, խոսքը թե՛ դաշնային, թե՛ հանրապետական մակարդակների, թե՛ միջտարածաշրջանային համագործակցության մակարդակի մասին է։ Ռուսաստանի և Հայաստանի մարզերն այժմ շատ ակտիվ են և շահագրգռված են գործելու երկկողմ համագործակցության հունով։
Միջմշակութային կապերի դինամիկան ու ծավալն աննախադեպ էին։ Անցյալ տարի անցկացվել են Ռուսաստանում հայկական մշակույթի և Հայաստանում Ռուսաստանի հոգևոր մշակույթի օրերը։ Բացի այդ, բազմաթիվ հյուրախաղեր եղան մեր ստեղծագործական առաջատար գործիչների, կատարողների, խմբերի հետ։ Կարող եմ նշել Սպիվակովին, Հիբլի Գերզմավային, Պլետնևին և շատ ուրիշների: Արդեն այս տարվա սկզբին՝ փետրվարին, Դենիս Մացուևը Հայաստանում էր, սպասում ենք Սանկտ Պետերբուրգի Սունդուկյանի անվան թատրոնի հյուրախաղերին, Սանկտ Պետերբուրգի Ալեքսանդրինյան թատրոնի թատերախմբի ժամանմանը Հայաստան։ Բոլորովին վերջերս Ալեքսանդրինյանը Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանի հետ միասին հայ մասնագետների համար յուրատեսակ վարպետության դաս անցկացրեց թատերական մենեջմենթի վերաբերյալ, Սունդուկյանի անվան թատրոնի բազայի վրա գործող Թատերական արվեստի դպրոցը։
Նաև Հայաստանում Ռուսաստանի հոգևոր մշակույթի օրերի ընթացքում տեղի ունեցավ մի շատ հետաքրքիր, աննախադեպ իրադարձություն. road-show ռուսական մի շարք խոշոր թանգարանների, այդ թվում՝ Տրետյակովյան պատկերասրահի ցուցադրության համար Իհարկե, սա լրացուցիչ խթան հաղորդեց երկու երկրների թանգարանների փոխգործակցությանը, ծրագրեր կան անցկացնել հետաքրքիր ու մեծ ցուցահանդեսներ։ Իմ շփումները Հայաստանի խոշորագույն թանգարանների ղեկավարների հետ ցույց են տալիս, որ իսկապես կան համագործակցության և փոխգործակցության զարգացման առարկայական ծրագրեր, մասնավորապես, Էրեբունի թանգարանը շատ ակտիվ համագործակցում է Սանկտ Պետերբուրգի Էրմիտաժի պետական թանգարանի հետ և ծրագրեր կան խորացնելու այս փոխազդեցությունը: Օրինակները շատ են։
Պետք է ասեմ, որ Ռուսաստանի սպորտի գերատեսչության ղեկավարության ներկայացուցիչներ և առաջատար մարզիկներ, ռուսական սպորտի աստղեր պարբերաբար այցելում են Հայաստան։ Ինչքանով տեղյակ եմ, Հայաստանում նախատեսվում են խոշոր միջոցառումներ անցկացնել հայտնի մարզիկների մասնակցությամբ։
Ընդհանուր առմամբ, մեր հարաբերությունների դինամիկան և կառուցվածքը իսկապես շատ խիտ են, և շատ կարևոր է, որ այդ հարաբերությունները զարգացնելու իրական անհրաժեշտություն և շահագրգռվածություն կա երկու կողմից:
Կցանկանայի նշել ևս մեկ կարևոր ասպեկտ՝ մենք միասին մեր ընդհանուր ինտեգրացիոն ասոցիացիայի՝ Եվրասիական տնտեսական միության մաս ենք կազմում։ Այս մասով Ռուսաստանը և Հայաստանը շատ արդյունավետ և սերտ համագործակցում են։ Հայաստանը դրա համար ունի բոլոր պատճառները, քանի որ առևտրային հարաբերությունների ամենադինամիկ աճն ունի ԵԱՏՄ մյուս անդամների հետ։ Սա խոսում է այն մասին, որ այս ասոցիացիային մասնակցելը իրական օգուտներ է բերում Հայաստանին։
Անցյալ տարի Հայաստանը նախագահում էր Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությունը (ՀԱՊԿ): Մենք գիտենք ՀԱՊԿ-ի համար այստեղ ծագող բոլոր հարցերը, բայց, այնուամենայնիվ, կարող եմ ասել, որ մեր փոխգործակցությունը այս կազմակերպության ներսում բարդ է, այսինքն՝ այստեղ, երբեմն հանրային ուշադրության դաշտից դուրս, կան ՀԱՊԿ գործունեության շատ կարևոր ոլորտներ, որոնք անմիջականորեն առնչվում են մեր երկրների ազգային անվտանգությանը: Այստեղ նույնպես մենք բավականին սերտ ենք փոխազդում։
Դուք կարող եք շատ խոսել, քանի որ մեր հարաբերությունների կառուցվածքն իսկապես շատ խիտ է, և կա շատ ծավալուն օրակարգ։ Մասնավորապես, անցյալ տարի ավարտվել են Մեծամորի ատոմակայանի շահագործումը մինչև 2026 թվականը երկարաձգելու աշխատանքները, այժմ աշխատանքներ են տարվում ատոմակայանի շահագործման վերագործարկման համար պայմաններ ստեղծելու ուղղությամբ, և քննարկումներ են ընթանում նոր միջուկային միավորի հարցի շուրջ: Սա նաև մեր համագործակցության ռազմավարական ոլորտն է։ Կան կոնկրետ օրինակներ, այդ թվում՝ Ռոսատոմի մասնակցությամբ, և ոչ միայն նորագույն տեխնոլոգիաների ոլորտում համագործակցության զարգացման գործում։
Կրկնում եմ՝ մեր երկրների բիզնեսը շատ ակտիվ է աշխատում, անցյալ տարի ստեղծվեց փոխգործակցության նոր մեխանիզմ՝ ռուս-հայկական գործարար խորհուրդը, ստորագրվեց տնտեսական համագործակցության ծրագիր՝ մինչև 2025 թվականը։ Այսինքն՝ օրակարգն իսկապես շատ հարուստ է։ Կարծում եմ՝ սա լիովին արտացոլում է մեր հարաբերությունների իրական բովանդակությունը։
– Ձեր կարծիքով, ի՞նչ տարաձայնություններ կան Ռուսաստանի և Հայաստանի միջև և ինչպե՞ս դրանք հարթել լավագույնս։
-Գիտեք, տարաձայնություն բառն ինձ մի քիչ զուսպ է մոտեցման է տանում։ Ի՞նչ է նշանակում անհամաձայնություն: Եթե խոսենք մեր հարաբերությունների հիմնարար մոտեցումների մասին, ապա, իմ կարծիքով, տարաձայնություններ, որպես այդպիսիք, չկան։ Երկու կողմից էլ կա դրանց կարևորության ըմբռնում, կա մտածելակերպ նրանց զարգացման համար։ Կար ու կա ըմբռնում, որ մեր հարաբերությունները պետք է զարգանան այնպես, որ առավելագույնս համապատասխանեն մեր երկրների շահերին, նպաստեն մեր երկրների առջեւ ծառացած խնդիրների լուծմանը։ Կարծում եմ՝ դժվար է այս առումով խոսել տարաձայնությունների մասին։
Իհարկե, նման լուրջ մարտահրավերներով և հակասական միտումներով այսօրվա աշխարհում մեր հարաբերությունները կանգնած են լուրջ մարտահրավերների առաջ։ Բայց, կրկնում եմ, ինձ համար գլխավորը ոչ թե այդ մարտահրավերների առկայությունն է, այլ այն, որ կա երկուստեք քաղաքական կամք՝ պատշաճ արձագանքելու այդ մարտահրավերներին և պահպանելու մեր հարաբերությունների առանցքը, այն հիմնարար սկզբունքները, որոնք ձևավորվել են դարերի ընթացքում և առնչվում են ոչ այնքան պետություններին, որքան մեր ժողովուրդներին, մարդկանց հարաբերություններին: Դրանց պահպանման ու ամրապնդման մտածելակերպ կա՝ սա է ամենակարեւորը։
Տարբեր տեսլականներն ու դիրքորոշումները նորմալ են, խոսքը երկու ինքնիշխան պետությունների շահերի մասին է, որոնք իրականացնում են այն օրակարգը, որն անհրաժեշտ են համարում։
Ինչ վերաբերում է որոշակի հարցերի շուրջ դիրքորոշումների տարբերությանը, ապա դա մի կողմից անխուսափելի է, քանի որ օրակարգը շատ հարուստ է, գործը՝ շատ մեծ, կան բազմաթիվ հարցեր, այդ թվում՝ երրորդ խաղացողների անվտանգության, շահերի և գործունեության հետ կապված։ Հետեւաբար, այստեղ, իհարկե, կարող են լինել տարբեր տեսլականներ, դիրքորոշումներ, բայց դա նորմալ է։ Խոսքը երկու ինքնիշխան պետությունների շահերի մասին է, որոնք իրականացնում են այն օրակարգը, որն անհրաժեշտ են համարում։ Բայց, կարծում եմ, սրանք հարցեր են, որոնք չեն ազդում մեր հարաբերությունների հիմքերի վրա։ Կոնկրետ օրինակ բերեմ. այն, ինչ դուք անվանում եք տարաձայնություններ, ասենք դիրքորոշումների տարբերություն, սա երրորդ կողմերի ակտիվ ներգրավումն է տարածաշրջանային հարցերում։ Այստեղ մենք այս բաների վերաբերյալ ունենք մեր սեփական տեսակետը, որը չենք թաքցնում, մասնավորապես՝ այլ մոտեցում ունենք Հայաստանում ԵՄ դիտորդական առաքելության գործունեությանը։ Մենք միանշանակ արտահայտել ենք մեր դիրքորոշումը, այդ թվում՝ բարձր քաղաքական մակարդակով, բայց, կրկնում եմ, սա երկու ինքնիշխան պետությունների հարաբերությունների մի մասն է, որը, համոզված եմ, չի ազդում մեր հարաբերությունների հիմնարար սկզբունքների վրա։
-Հետաքրքիր է, ինչպե՞ս եք գնահատում ՀԱՊԿ-ի գործունեությանը Հայաստանի մասնակցության հետ կապված իրավիճակը։ Կա՞ն հնարավորություններ լուծելու Երևանի և կազմակերպության միջև առկա տարաձայնությունները։
– Գիտե՞ք, հարցը այդքան փոքր-ինչ դրամատիզացված տոնով դնելը այնքան էլ չի արտացոլում այն իրական պատկերը, որն այսօր կա։ Հասկանալի պատճառներով հայ հասարակության մեջ այս հարցի մի կողմն ամենազգայունն է և գրավում է բացարձակապես ողջ ուշադրությունը։ Բայց իրական պատկերը շատ ավելի լայն է։ Արդեն նշեցի, որ Հայաստանը նախորդ տարի նախագահել է ՀԱՊԿ-ում։ Ասեմ, որ ընդհանուր առմամբ, և դա հրապարակայնորեն ասվել է մեր նախագահի կողմից, մենք դրական ենք գնահատում նախագահության արդյունքները, քանի որ ՀԱՊԿ-ը բավականին ակտիվ զարգանում է պաշտպանության, արձագանքման և ներուժի զարգացման առումով: Անցյալ տարի ստորագրվեց ՄԱԿ-ի և ՀԱՊԿ-ի միջև համագործակցության վերաբերյալ ևս մեկ երկկողմ բանաձև, նախանշվեցին ՀԱՊԿ-ի և Շանհայի համագործակցության կազմակերպության և ԱՊՀ-ի միջև համագործակցության զարգացման ուղիները։ Ստեղծվել է նոր համակարգող մարմին, որը չի եղել կենսաանվտանգության թեմայով: Սա մեր փոխգործակցության նոր ոլորտ է ՀԱՊԿ շրջանակներում:
Հայաստանի հարցերը ՀԱՊԿ-ին ծագել են տարածաշրջանային համատեքստում, բայց բացարձակապես անարդար է ասել, որ ՀԱՊԿ-ը բավարար ուշադրություն չի ցուցաբերել իրավիճակին:
Անցյալ տարի ՀԱՊԿ անդամ երկրների մոտ 10 համատեղ հայտարարություն է ընդունվել մի շարք առանցքային միջազգային հարցերի, այդ թվում՝ տարածաշրջանային և միջազգային անվտանգության, զինաթափման, տեղեկատվական անվտանգության, նացիզմի դեմ պայքարի և մի շարք այլ հարցերի վերաբերյալ։ Սա խոսում է այն մասին, որ միջազգային ասպարեզում այս համակարգումը եղել է և կա։ Սովորաբար, համապատասխան իրավասու ծառայությունների միջոցով ՀԱՊԿ-ի շրջանակներում ընթացիկ աշխատանքը ինչ-որ կերպ մնում է հանրության ուշադրության կուլիսներում։ Սա ներառում է ահաբեկչության, անօրինական միգրացիայի և թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառության դեմ պայքարը։ Ամեն ինչ կա, ամեն ինչ աշխատում է: Այս առումով հայտարարությունները, թե ՀԱՊԿ-ի հետ Հայաստանի հարաբերություններում դրամատիկ իրավիճակ է, ինձ թվում է, չեն համապատասխանում իրական պատկերին։
Իհարկե, բոլորս էլ գիտենք, որ տարածաշրջանային համատեքստում Հայաստանի հարցերը կան ՀԱՊԿ-ին, բայց բացարձակապես անարդար է ասել, որ ՀԱՊԿ-ը բավականաչափ ուշադրություն չի դարձրել այդ իրավիճակին, 2022 թվականի սեպտեմբերյան դրամատիկ իրադարձություններին։ Հիշեցնեմ, որ արդեն սեպտեմբերի 13-ին հայկական կողմի խնդրանքով տեսակոնֆերանսի միջոցով տեղի է ունեցել ՀԱՊԿ բարձրագույն մարմնի՝ Հավաքական անվտանգության խորհրդի նիստը՝ ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարի և կազմակերպության միացյալ կազմակերպության ղեկավարի գլխավորած առաքելություններով, ովքեր այցելել են հայ-ադրբեջանական սահմանի այս շրջանները։ Եվ դրա արդյունքը եղավ ՀԱՊԿ դիտորդական առաքելություն հայ-ադրբեջանական սահմանի տարածք ուղարկելու մասին որոշման նախագիծը, Հայաստանի Հանրապետությանը ռազմատեխնիկական օգնություն ցուցաբերելու մասին որոշումը։ Ինչպես բազմիցս ասել են Ռուսաստանի ղեկավարության ներկայացուցիչները, այդ առաջարկները մնում են ուժի մեջ։ Հիշեցնեմ, որ Հայաստանի արտգործնախարարը վերջերս Մոսկվա կատարած այցի ժամանակ հրապարակավ ասել էր, որ Հայաստանը չի հրաժարվում սրանից, այսինքն՝ այս հարցում աշխատանքները շարունակվում են։
-Հնարավորության դեպքում գնահատեք Ռուսաստանի դերը Հայաստանի անվտանգության ապահովման ոլորտում։ Ինչպե՞ս է զարգանում երկու երկրների ռազմական և ռազմատեխնիկական համագործակցությունը, և հնարավո՞ր է մոտ ապագայում Հայաստանի և Ռուսաստանի զինված ուժերի համատեղ զորավարժություններ անցկացնել։
– Անվտանգության ոլորտում Ռուսաստանի և Հայաստանի փոխգործակցությունը մնում է մեր փոխգործակցության առանցքային ոլորտներից մեկը։ Ռուսաստանը ոչ մի կերպ չի հրաժարվում մեր համապատասխան պայմանագրերով ստանձնած պարտավորություններից։ Գործում է 102-րդ ռազմաբազան, ավելացել է մեր սահմանապահների թիվը, դիտակետեր կան հայ-ադրբեջանական սահմանի հատվածներում։ Իհարկե, տարածաշրջանային անվտանգության ապահովման կարևոր գործոն է մեր խաղաղապահ զորախումբը Լեռնային Ղարաբաղում։
Ցավոք, ժամանակ առ ժամանակ նրա հասցեին հնչում են քննադատական արտահայտություններ, սակայն դա չի ժխտում այն փաստը, որ սա առանցքային գործոն է Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակչության անվտանգության և ապրուստի ապահովման գործում։ Անգամ հիմա, երբ միջանցքը փակ է, խաղաղապահները շատ կարևոր դեր են խաղում հումանիտար ճգնաժամը կանխելու, այնտեղ կենսապահովման պարագաների և սննդի առաքման հարցում օժանդակելու հարցում։
Կարելի է ինչ-որ պահանջներ հայտնել Ռուսաստանի դեմ, ռուսական խաղաղապահ կոնտինգենտի դեմ, բայց այն, որ ռուսական ներկայությունը եղել և մնում է անվտանգության և իրավիճակի սրումը կանխելու շատ կարևոր գործոն, դա, իմ կարծիքով, չի պահանջում ապացույցներ:
Ռուսաստանը ոչ մի կերպ չի հրաժարվում այն պարտավորություններից, որոնք ունի Հայաստանի հետ համապատասխան պայմանագրերով
Ինչ վերաբերում է ռազմատեխնիկական համագործակցությանը, իհարկե, սա զգայուն և ոչ հրապարակային ոլորտ է։ Այն ավանդաբար եղել և մնում է մեր երկկողմ հարաբերությունների կարևոր մաս: Գործում են համապատասխան մեխանիզմներ այս ոլորտում փոխգործակցությունն ապահովելու համար:
Ինչ վերաբերում է համատեղ զորավարժություններին, ապա, ընդհանուր առմամբ, սա ժամացույցի ստուգման ձև է՝ կապված ռազմական գործողությունների պլանավորման և միացյալ զինված ուժերի կիրառման հետ։ Սա բավականին սովորական գործընթաց է, որը տեղի է ունենում տարբեր մակարդակներում, և, որքան գիտեմ, հայկական ստորաբաժանումներն ու մասնագետները պարբերաբար մասնակցում են նման միջոցառումներին։ Ինչ վերաբերում է Հայաստանին, ապա այստեղ իրավիճակը ընդհանուր առմամբ սպեցիֆիկ է՝ հանրապետությունում կա մեր ռազմաբազան, գործում է զորքերի (ուժերի) միացյալ խումբ, և, բնականաբար, դա ենթադրում է համատեղ միջոցառումներ, վարժանքներ բավականին կանոնավոր հիմունքներով։
Ավելացնեմ, որ երբ խոսում ենք ռազմատեխնիկական համագործակցության, համատեղ վարժանքների մասին, դա դիտարկում ենք որպես Հայաստանի Հանրապետության անվտանգության ապահովման գործոն և տարածաշրջանում անվտանգության պահպանման և ամրապնդման մեր ընդհանուր ջանքերի բաղկացուցիչ մաս։
-Խնդրում եմ գնահատեք երկու երկրների տնտեսական հարաբերությունները։ Որքանո՞վ են դրանք դինամիկ զարգանում՝ համեմատած նախորդ տարվա հետ, և ի՞նչ հեռանկարներ կան այս ոլորտում համագործակցության զարգացման համար։
-Արդեն նշեցի, որ անցնող տարում մեր հարաբերությունները դինամիկ զարգացան, սրա համար կային սուբյեկտիվ ու օբյեկտիվ պատճառներ։ Սակայն Ռուսաստանը պահպանում է Հայաստանի առաջատար առևտրատնտեսական և ներդրումային գործընկերոջ դերը։ Այժմ Հայաստանում կուտակված ռուսական ներդրումների ծավալը կազմում է ավելի քան 2 մլրդ դոլար, որը կազմում է [Հայաստանում արտասահմանյան] ներդրումների ընդհանուր ծավալի 40%-ը։ Կարծում եմ, որ այս միտումը կշարունակվի, բոլորս էլ գիտենք, որ այստեղ աշխատում են ռուսական կապիտալով խոշոր և ոչ միայն խոշոր ընկերություններ։
Հայաստանում կուտակված ռուսական ներդրումների ծավալը կազմում է ավելի քան 2 մլրդ դոլար, որը կազմում է [Հայաստանում արտասահմանյան] ներդրումների ընդհանուր ծավալի 40%-ը։
Ի դեպ, անցյալ տարի բավականին մեծ թվով նոր ընկերություններ են բացվել, այդ թվում՝ նրանց մասնակցությամբ, ում մենք անվանում ենք եկվորներ, այսինքն՝ Հայաստան ժամանած ու հաստատված ռուսներ։ Դատելով հայկական կողմի տված վիճակագրությունից՝ Հայաստան դրամական փոխանցումները բազմապատիկ աճել են։ Բայց մենք հասկանում ենք, որ այստեղ պատեհապաշտ տարրեր կան։ Մասամբ այս թվերը պայմանավորված էին իրավիճակի յուրահատկությամբ, բայց ինձ համար շատ կարևոր է, որ երկու կողմից էլ կա հետաքրքրություն իրական ծրագրերի և պետական գերատեսչությունների, կառավարությունների, բիզնեսի մակարդակով: Ստեղծվել են համապատասխան մեխանիզմներ, որոնք նախատեսված են այսպես աշխատելու համար։ Ուստի կարծում եմ, որ այստեղ լավ հեռանկարներ ունենք։
– Հենց օրերս Մոսկվայում տեղի ունեցավ «Ներդրումներ Հայաստանում» համաժողովը, որին մասնակցում էին գործարարներ և Հայ գործարարների ասոցիացիան։
-Ես այս ֆորումում չեմ եղել, ինչպես հասկանում եք, դեռ տեղեկություն չունեմ։ Բայց չեմ սխալվի, եթե ասեմ, որ այս իրադարձությունը, առաջին հերթին, ևս մեկ վկայություն է այն իրական շահագրգռվածության, որն առկա է երկու կողմից։ Նման միջոցառումները, ինչպես ցույց է տալիս պրակտիկան, լավ հարթակ են համագործակցության նոր նախագծերը բացահայտելու և համաձայնեցնելու համար։
Անցյալ տարի մենք այստեղ տարածաշրջանային ֆորում ունեցանք։ Սա նաև հարթակ է նման շփումների և պայմանավորվածություններ ձեռք բերելու համար։ Բարեբախտաբար, դա դարձել է մեր հարաբերությունների սովորական մասը, և դա շատ լավ է։