Իսրայելական զենքը սպանում է խաղաղ քաղաքացիներին․ Իսրայելում ՀՀ դեսպանի հարցազրույցը Jerusalem Post-ին
Իսրայելում ՀՀ դեսպան Արման Հակոբյանը բացառիկ հարցազրույց է տվել Jerusalem Post-ին, որը ներկայացնում ենք ստորեւ։
Jerusalem Post․ Կարո՞ղ եք նկարագրել Լեռնային Ղարաբաղի ներկա իրավիճակը ձեր տեսանկյունից
Դեսպան․ Այն, ինչ տեղի է ունենում, դասական էթնիկ զտումներ են։ Մենք տեսնում ենք, թե ինչպես են հայկական տարածաշրջանի բնիկ բնակչությունը, մարդիկ, ովքեր այնտեղ ապրել են 3000 տարի, լքում են իրենց տները, իրենց հոգեւոր եւ ազգային ժառանգությունը, թողնում իրենց սիրելիների գերեզմանները։
Jerusalem Post․ Ինչո՞ւ են նրանք հեռանում
Դեսպան․ Նրանք այլ ելք չունեն, քան լքել Լեռնային Ղարաբաղը, քանի որ նրանց կյանքն անտանելի է։ Ընդամենը մեկ շաբաթ առաջ այնտեղ բնակվում էր 120 000 հայ։ Այսօր մոտ 100 000-ը լքել է իր տունը։
Jerusalem Post․ Ադրբեջանը հաստատակամորեն պնդում է, որ իրենք ցանկանում են, որ բնակիչները մնան, եւ որ Ղարաբաղից հեռացած միակ մարդիկ զինվորականներն են, ո՞վ է ճշմարտությունն ասում
Դեսպան․ Պաշտոնապես մեկնողների թիվը 95 000 է։ Դուք հավատո՞ւմ եք, որ այդ տարածաշրջանում կար 95 000 զինվորական: Տեսանյութը կարող եք դիտել հեռուստատեսությամբ. կանանց եւ երեխաներին վտարում են։ Նրանք այնտեղ ապագա չեն տեսնում: Նրանց կյանքի համար երաշխիք չկա: Նույնիսկ Ադրբեջանի ժողովուրդը երաշխիքներ չունի, քանի որ ապրում է ավտոկրատ պայմաններում։
Jerusalem Post․ Պատմեք ցամաքային ականների մասին, որոնք, ըստ տեղեկությունների, Հայաստանը տեղադրել է այդ տարածքում, եւ ռազմական անձնակազմի մասին, որոնք գտնվում էին տեղում
Դեսպան․ Դրանք ինքնապաշտպանական ուժեր էին, որոնք կոչված էին պաշտպանելու տեղի հայերին ադրբեջանցիներից։ Եղել է երկու պատերազմ (1990 եւ 2020 թվականներին), եւ մարդկանց անվտանգությունը երաշխավորված չէր: Ցանկացած համայնք իրավունք ունի պաշտպանելու իրեն։
Ադրբեջանը պնդում է, որ այդ ստորաբաժանումները եղել են Հայաստանի Հանրապետության կանոնավոր բանակի կազմում։ Դա սուտ է: Լեռնային Ղարաբաղում չկա Հայաստանի Հանրապետության բանակ։
Jerusalem Post. Կարո՞ղ եք համեմատել հայերի վիճակը պաղեստինցիների ներկայիս աղետալի վիճակի հետ
Ոչ։ Հակամարտությունները համեմատելն իմաստ չունի։ Յուրաքանչյուր հակամարտություն եզակի է:
Jerusalem Post․ Երկու կողմերի ղեկավարները հանդիպումներ են անցկացնում վերջնական խաղաղության համաձայնության հասնելու համար, ինչպիսի՞ն է այդ բանակցությունների կարգավիճակը
Դեսպան․ Ցանկացած պատերազմ ավարտվում է խաղաղությամբ, եւ մենք լավատես ենք, որ համաձայնության կհասնենք, բայց ներկա պայմաններում, երբ հայերը վտարված են իրենց նախնիների հայրենիքից, դա դժվար է կանխատեսել: Ես հույս ունեմ, որ այդ հանդիպումը (Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի եւ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւի միջեւ հոկտեմբերի 5-ին) տեղի կունենա, քանի որ բանակցային սեղանի շուրջ նստելուց բացի այլ այլընտրանք չկա:
Jerusalem Post․ Իսրայելը չափազանց ադրբեջանամե՞տ է
Դեսպան․ Ես չեմ հավատում, որ Իսրայելի օրակարգում կա Հայաստանը։ Ադրբեջանը գնում է միլիարդավոր դոլարների իսրայելական զենք։ Համագործակցությունն ու ռազմավարական գործընկերությունն շատ ուժեղ են։
Ցանկացած երկիր կարող է զենք վաճառել եւ գնել։ Խնդիրն այն է, որ այդ զենքը հայտնվում է մեր սահմաններին եւ կրակում խաղաղ բնակիչների վրա։
Այսպիսով, եթե դուք հարցնեք, թե արդյոք Իսրայելը ադրբեջանամետ պետություն է, ես չեմ կարող պատասխանել: Սակայն երկու երկրների ռազմավարական, ռազմական եւ հետախուզական համագործակցությունն ամուր է, եւ դա ոչ մեկի համար գաղտնիք չէ: Դա մի բան է, որի մասին երկու կողմերն էլ հպարտորեն հայտարարում են:
Jerusalem Post. Իսրայելը տրամադրվա՞ծ է Հայաստանի դեմ
Դեսպան․ Քաղաքացիական հասարակությունը շատ հայամետ է Լեռնային Ղարաբաղի եւ Հայոց ցեղասպանության ճանաչման հարցում։
Jerusalem Post. Կարո՞ղ եք համեմատել հայերի ծանր վիճակը Լեռնային Ղարաբաղում Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ հրեաների վիճակի հետ:
Դեսպան․ Մենք կարող ենք զուգահեռներ գտնել։ Հայերն ու հրեաներն ընդհանրություններ ունեն։ Մենք երկու ժողովուրդ ենք, որոնք ենթարկվել են սարսափելի ցեղասպանությունների։
«Ցեղասպանություն» եզրույթի ստեղծող Ռաֆայել Լեմկինը CBS-ին տված հարցազրույցում զուգահեռաբար հիշատակել է ինչպես Հայոց ցեղասպանությունը, այնպես էլ Հոլոքոստը:
Jerusalem Post․ Կա՞ որեւէ բան, որը ցանկանում եք ավելացնել, ինչի մասին Ձեզ չեմ հարցրել
Դեսպան․ Մենք ականատեսն ենք մարդկային սարսափելի ողբերգության, որն աննախադեպ է 21-րդ դարում։ Հայերը դուրս են մղվում իրենց պատմական հայրենիքից՝ հետեւում թողնելով իրենց ժառանգությունը, եկեղեցիները, վանքերն ու տապանաքարերը։ Ես նրանց համար ոչ մի հույս չեմ տեսնում։ Քանի դեռ Ադրբեջանը մնում է ավտոկրատ, մենք շարունակելու ենք ականատես լինել այդ ողբերգությանը։
Ես նաեւ շնորհակալ եմ բոլոր իսրայելցիներին, ովքեր զանգում են դեսպանատուն, բաց նամակներ գրում եւ հայտարարություններ տեղադրում՝ հաջակցություն հայերի։ Շնորհակալ եմ Ձեր կամքի եւ աջակցության համար։