Եթե քաղաքական իրավիճակը Հայաստանում կարգավորվի, ապա կհաջողվի մինչև տարեվերջ հասնել այն աճին, որը հնարավորություն կտա 2-3% սահմաններում զարգացնել տնտեսությունը. փորձագետ
Ակնհայտ է, որ 2021 թվականին Հայաստանում տնտեսական աճի հիմնական շարժիչը կլինի ներքին սպառողական պահանջարկը միգրանտների դրամական փոխանցումների վերականգնման հաշվին, ներդրումային միջավայրի բարելավումը, գլոբալ արտաքին տնտեսական կոնյունկտուրայի ընդհանուր վերականգնումը, ինչպես նաեւ ներքաղաքական իրավիճակի կայունացումը եւ ազգային արժույթի ամրապնդումը:
Նման կարծիք այսօր "Հայաստանի տնտեսությունը 2020 թվականին ՝ ԵՏՄ-ին երկրի անդամակցության համատեքստում. Հարավային Կովկասի տրանսպորտային հաղորդակցությունների աշխատանքի վերսկսման հեռանկարը" թեմայով Երևան-Մոսկվա տեսակամուրջի ժամանակ հայտնեց տնտեսագետ Թաթուլ Մանասերյանը։
Ասուլիսը կազմակերպված է Եվրասիական փորձագիտական ակումբի կողմից:
"Բանն այն է, որ Հայաստանը 2020 թվականին ԵԱՏՄ երկրների շարքում ամենաշատն է տուժել տնտեսության առումով, ինչն ազդել է բոլոր ցուցանիշների վրա։ Եթե դեռ Ղարաբաղում պատերազմից առաջ կորոնավիրուսային վարակի համաճարակի պատճառով կանխատեսվում էր 2021 թվականին Հայաստանի ՀՆԱ-ի 3,5-4% աճ, ապա արդեն դեկտեմբերին այդ ցուցանիշը փոխվել է և տատանվում է 1% - ից մինչև 3,1% - ի սահմաններում։ Այդ ցուցանիշները ցածր են միջին համաշխարհային արժեքներից, ինչպես նաեւ տարածաշրջանում տրված ցուցանիշներից", - նշել է նա ։
Նրա խոսքով ՝ Հայաստանի տնտեսությունը 2020 թվականին կրկնակի շոկ է ապրել. տուժել է լայնածավալ ռազմական հակամարտությունից, ինչպես նաեւ պանդեմիայից:
"Հայկական տնտեսության աստիճանական վերականգնումը կախված է մի շարք գործոններից ՝ ինչպես ներքին, այնպես էլ արտաքին։ Առաջին հերթին դա գլոբալ արտաքին տնտեսական կոնյունկտուրայի, առեւտրային, ֆինանսական հոսքերի վերականգնումն է, որոնք խթանում են հայկական արտահանումը։ Կարեւոր է նաեւ դիվերսիֆիկացնել տնտեսությունը օտարերկրյա ներդրումների ներգրավման միջոցով։ Անհրաժեշտ է նաեւ շեշտը դնել տեղեկատվական-հաղորդակցական տեխնոլոգիաների զարգացման, այն ոլորտների վրա, որոնք աճ են գրանցել նույնիսկ պանդեմիայի պայմաններում", - ընդգծել է փորձագետը։
Նրա խոսքով ՝ երկրի տնտեսության իրավիճակն ուղղակիորեն կախված է ներքաղաքական զարգացումներից: "Կանխատեսվում է զարգացման մի քանի սցենար. եթե իրավիճակը կարգավորվի, ապա կհաջողվի մինչև տարեվերջ հասնել այն աճին, որը հնարավորություն կտա 2-3% - ի սահմաններում զարգացնել տնտեսությունը և ստանալ ՀՆԱ աճ ։ Եթե շարունակվի այն իրավիճակը, որը հիմա ստեղծվել է, ապա միանգամայն հնարավոր է բացասական արդյունք", - նշել է նա։
Մանասերյանի խոսքով ՝ Հայաստանի տնտեսության վրա դրական ազդեցություն կունենա Ռուսաստանի և Հայաստանի տնտեսական համագործակցությունը։
"Միության շրջանակներում կարելի է հստակ մեխանիզմ մշակել էներգառեսուրսների գներով, համաձայնեցնել դրամավարկային քաղաքականությունն ու միկրոպլանի մշակումը ՝ հաշվի առնելով, որ առաջնահերթություն է համարվում երկրների կոոպերացիան։ Իսկ դրամավարկային քաղաքականության և էներգետիկ ռեսուրսների ընդհանուր շուկայի ստեղծման հարցերը պետք է կարճ ժամկետում լուծվեն և չպետք է սուբյեկտիվ բնույթ կրեն",- նշեց նա։
"Հայաստանը փոքր բնակչություն ունեցող երկիր է եւ առաջնային նշանակություն ունի պատրաստի արտադրանքի արտահանումը, իսկ հիմնական շուկան ԵՏՄ է, եւ այստեղ նեղ տեղեր թողնել չի կարելի։ Մեծ դեր կարող է խաղալ համաճարակի ազդեցության մեղմացումը։ Այս ամենը կնպաստի տնտեսության վերականգնմանը", - նկատեց փորձագետը։
Նրա խոսքով, կարելի է ակնկալել, որ պահպանվող անորոշության եւ ռիսկերի պայմաններում նշված միտումները 2021 թվականի սկզբին կշարունակվեն եւ բացասական ազդեցություն կունենան ներքին պահանջարկի վրա:
"Ստեղծված իրավիճակում զգալի ռիսկեր են ձեւավորվել տնտեսության երկարաժամկետ պոտենցիալ աճի հնարավորությունների տեսանկյունից, ուստի այս համատեքստում կարեւոր է ընդունել հարկաբյուջետային քաղաքականության համապատասխան ծախսային ռազմավարությունը, որը կառավարության կողմից ձեռնարկվող այլ կառուցվածքային բարեփոխումների հետ մեկտեղ ուղղված կլինի տնտեսական ներուժի վերականգնմանը: Այս համատեքստում կարեւոր է, որ տնտեսական աճը լինի կայուն եւ կայուն",-ասել է նա:
Ինչ վերաբերում է առաջիկա շրջանում երկրի տնտեսության մեջ գնաճային սպասումների հնարավոր զարգացումներին, ապա ԿԲ-ն կարծում է, որ բարձր գնաճը հիմնականում պայմանավորված է եղել առաջարկի գործոններով, մասնավորապես, մի շարք ներկրվող սննդամթերքի գների աճով: Միևնույն ժամանակ, գնաճի հետ մեկտեղ, որոշ աճող գնաճային սպասումներ գնահատվում են կառավարելիության ոլորտում և հիմնականում կայուն են։
Հայաստանի պետբյուջեի նախագծով, ի սկզբանե, 2020 թվականի տնտեսական աճը նախատեսված էր 4,8 տոկոսի չափով, սակայն ավելի ուշ, հաշվի առնելով հանգամանքները, վերանայվել է տարվա արդյունքներով 6 տոկոս անկում, իսկ վերջին հոկտեմբերյան կանխատեսումներով այն կարող է հասնել 7,9 տոկոսի: Համաշխարհային բանկի գնահատականներով ՝ 2021 թվականին սպասվում է 3,1 տոկոս աճ, իսկ 2022 թվականին ՝ 4,5 տոկոս ։ ԱՄՀ - ն 2021 թվականին կանխատեսում է 1 տոկոս աճ։ 2021 թվականի պետական բյուջեում տնտեսական աճը նախատեսված է 3,2 տոկոսի չափով, իսկ գնաճը նախատեսված է 4 տոկոսի մակարդակում (±1,5 տոկոս): 2021 թվականի պետբյուջեի կանխատեսմամբ ՝ այս տարվա վերջին Հայաստանի պետական պարտքը կկազմի 9 մլրդ 35 մլն ԱՄՆ դոլար: ՀՆԱ - ի կանխատեսվող 3,2% աճի դեպքում այս տարի տարեվերջին Հայաստանի պետական պարտքը կկազմի ՀՆԱ-ի մոտ 70% - ը", - ամփոփեց Մանասերյանը: