Վեցերորդ համարի տակ փորձաքննության է ներկայացվել «Լուսակերտ Էլիտ» ընկերության առաջին կարգի ձուն։ Արտադրման օրը՝ 03.04.2023։ Ձվերից 3-ը չունեին մակնշում։

Լաբորատոր փորձաքննությամբ այս նմուշում ևս հակաբիոտիկներ չեն հայտնաբերվել։

Թարմության փորձաքննությունը ցույց է տվել, որ այս ձվերի օդախցիկի բարձրությունը 6 մմ է՝ նորմայի սահմաններում է։

Սիրանուշ Ալթունյանի ուսումասիրությունը ցույց է տվել, որ ձվի հասակը 10 օրական է՝ մակնշված 4 օրական ձվի փոխարեն։

Ուսումնասիրությունը հաստատել է, որ ձուն I կարգի է, քաշը՝ 63գ, կճեպը՝ մաքուր, սպիտակուցը՝ խիտ (շատ բարձր ՀԱՈՒ միավոր)։

Այսպիսով, 03.04.23 ամսաթվով վաճառվող 01-ին կարգի «Լուսակերտ Էլիտ» ձուն մինչև սահմանված` 25 օր ժամկետի ավարտը չի ունենա այն թարմությունը, որը մակնշված է։

Նմուշ N7

 

Յոթերորդ համարի տակ փորձաքննության է ներկայացվել «Նուբարաշենի թռչնաբուծական ֆաբրիկա» ԲԲԸ-ի «Էրեբունի» առաջին կարգի ձուն։ Արտադրման օրը՝ 23.03.2023 (ամենաթարմ խմբաքանակը, որը կարողացանք գտնել խանութներում)։

Լաբորատոր փորձաքննությամբ այս նմուշում ևս հակաբիոտիկներ չեն հայտնաբերվել։

Թարմության փորձաքննության համաձայն՝ օդախցիկի բարձրությունը 8 մմ է՝ նորմայի սահմաններում է։

Սիրանուշ Ալթունյանի ուսումասիրությունը ցույց է տվել, որ ձվի հասակը 20-25 օրական է՝ մակնշված 15 օրականի փոխարեն։

Ուսումնասիրությունը հաստատել է, որ ձուն I կարգի է, քաշը՝ 60գ, կճեպը՝ մասամբ կեղտոտ, դեղնուցը՝ ինտենսիվ դեղին, պիգմենտավորված (ոչ սառնարանային պայմաններում պահելու հետևանք է)։

Այսպիսով, 23.03.23 ամսաթվով վաճառվող 01-ին կարգի «Էրեբունի» ձուն մինչև սահմանված` 25 օր ժամկետի ավարտը չի ունենա այն թարմությունը, որը մակնշված է։

 

Ամփոփելով….

Լաբորատոր փորձաքննությամբ ներկայացված ոչ մի նմուշում հակաբիոտիկ չի հայտնաբերվել։

Թարմության փորձաքննության համաձայն՝ նմուշներից ոչ մեկի օդախցիկի բարձրությունը չի գերազանցել սահմանված նորման:

Սակայն, Ագրարային համալսարանի լաբորատորիայում անասնաբուժական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ Սիրանուշ Ալթունյանի ուսումնասիրության արդյունքում պարզվել է, որ ներկայացված նմուշներից և ոչ մեկը չի ունեցել այն թարմությունը, որը արտադրողը մակնշել է։

Մասնավորապես՝

N1 «Գնթունիք» ձուն մակնշված՝ 4 օրականի փոխարեն եղել է 14 օրական

N2 «Արզնի» ընկերության ձուն մակնշված 4 օրականի փոխարեն եղել է 10 օրական

N3 «Արաքս թռչնաֆաբրիկայի» ձուն նույնպես մակնշված 4 օրականի փոխարեն եղել է 10 օրական, իսկ ուսումնասիրված 10 ձվից 2-ի ներսի հատվածում՝ օդախցիկի մոտ հայտնաբերվել են ժանգանման բծեր։

N4  «Աշտարակ ձու» ընկերության ձուն 3 օրականի փոխարեն եղել է 15-20 օրական, սպիտակուցը եղել է ջրիկացած

N 5 «Վարիանտ գրուպ» ընկերության «Մասիս» ձուն 6 օրականի փոխարեն եղել է 15-20 օրական, դեղնուցը՝ ինտենսիվ դեղին, պիգմենտավորված, ինչը ոչ սառնարանային պայմաններում պահելու հետևանք է։

N6 «Լուսակերտ էլիտ» ընկերության ձուն 4 օրականի փոխարեն եղել է 10 օրական։

N7 «Նուբարաշենի թռչնաբուծական ֆաբրիկա»-ի «Էրեբունի» ձուն մակնշված 15 օրականի փոխարեն եղել է 20-25 օրական, կճեպը՝ մասամբ կեղտոտ, դեղնուցը՝ պիգմենտավորված։

Ժամկետի ամենաքիչ շեղումը եղել է «Արզնի ԹՏԽ», «Արաքս» և «Լուսակերտ էլիտ» ապրանքներում. 10 օրական ձուն մակնշվել է որպես 4 օրվա։

Ամենաշատ շեղումն ունեցել է «Աշտարակ ձուն». 15-20 օրական ձուն մակնշել է որպես 3 օրվա ձու, իսկ 15-20 օրական «Մասիս» ձուն՝ որպես 6 օրվա ձու։

Փորձաքննության և հրապարակման պահին ապրանքները ժամկետի մեջ են և վաճառվում են խանութներում։ Դրանք կարելի է օգտագործել, սակայն մինչև արտադրողի սահմանած` 25-օրյա ժամկետի ավարտը ձուն արդեն չի ունենա այն թարմությունը, որը մակնշված է։

 

Ինչպե՞ս ընտրել, պահել ձուն, հասկանալ թա՞րմ է, թե՞ ոչ. մեկնաբանում են մասնագետները

«Ստանդարտ Դիալոգ» լաբորատորիայի անասնաբուժասանիտարական փորձագետ Օվսաննա Գևորգյանի խոսքով՝ եթե ձվի վրա ճաքեր կան, այն երկար չի կարող պահպանվել։

«Ճաքած ձուն համարվում է սննդային ոչ լիարժեք, պետք է օգտագործվի հացաբուլկեղենի ու հրուշակեղենի, բարձր ջերմային մշակման մթերքների մեջ»,- նշում է նա։

Ըստ փորձագետի՝ պետք է ուշադրություն դարձնել ձվի պարունակությանը. այն պետք է լինի պարզ, առանց պղտորության, կողմնակի հոտեր չունենա, լինի իր բնական հոտով։ Դեղնուցը պետք է լինի դեղին կամ նարնջագույն, պարզ, փայլով, սպիտակուցը՝ սպիտակ, կանաչավուն, առանց պղտորության, խիտ, հստակ սահմանազատված հեղուկ զանգվածից։

Լաբորատորիայի փորձագետը նշում է՝ մինչև 7 օրական ձվերի դեղնուցը պետք է լինի կենտրոնական մասում. ինչքան կենտրոնական դիրքում է, այնքան թարմ է։

«Ձվի պարունակությունը պետք է լինի առանց բծերի, առանց կարմիր արյունային բծերի, առանց բորբոսի, նեխահոտի, մաքուր ու իր փայլով։ Եթե արյուն է լինում, համարվում է սննդային ոչ լիարժեք ձու։ Այդ դեպքում հնարավոր է, որ բեղմնավորված է, հավերի մոտ վիտամինների պակասից էլ կարող է լինել»,- ասում է նա։

Անասնաբուժական գիտությունների թեկնածու Սիրանուշ Ալթունյանն ասում է, որ թարմ ձուն պետք է լինի առանց փայլ։ Եթե ձվի կեղևի վրա փայլ է գոյանում, դա խոսում է հնության մասին։ Պետք է ուշադրություն դարձնել ժամկետին, մակնշմանը, նաև՝ աղտոտվածությանը։

Մասնագետը ներկայացնում է ձվի թարմությունը որոշելու մի քանի եղանակ։

Առաջինը ձվադիտակն է, որի միջոցով որոշում են ձվի օդախորշի բարձրությունը։ Ձվադիտակի վրա շարում են ձվերը, որից հետո լույսի միջոցով օդախորշը նկատելի է դառնում։ Օդախորշի մեծությունից կախված՝ որոշում են ձուն թա՞րմ է, թե՞ ոչ։

«Օդախորշը նոր ածած ձվի վրա արդեն իսկ գոյություն ունի։ Իմ սեփական հետազոտությունները ցույց տվեցին, որ ձուն արտաքին աշխարհ դուրս գալիս արդեն իսկ ունի օդախցիկ, ժամանակի ընթացում օդախցիկի բարձրությունը և տրամագիծը փոխվում են՝ կախված նրանից, թե այդ օրերին ի՞նչ պայմաններում են պահվել ձվերը՝ սառնարանո՞ւմ, թե՞ սենյակային ջերմաստիճանում»,- ասում է նա։

Ձվի թարմությունը որոշելու ևս մեկ եղանակ է աղային լուծույթ պատրաստելը։ 60 գրամ աղ պետք է լցնել 500մլ թորած ջրի մեջ՝ ստանալով աղային խիտ լուծույթ։ Այս լուծույթում մինչև 7 օրվա՝ դիետիկ ձվերը պետք է սուզվեն հատակին, իսկ դրանից մեծ հասակովներն արդեն պետք է դուրս գան վերև։ Եթե էլի մակերեսին դուրս գա, պետք է նորից լուծույթը նոսրացնել։

Ձուն արտաքնապես ուսումնասիրելուց հետո, այն կոտրելով ևս կարելի է հասկանալ, թե քանի օրվա է։ Ձվի քաշով, դրան համապատասխան սպիտակուցի խիտ շերտի բարձրությունով և դրանց հատման կետում որոշում են ՀԱՈՒ միավորը, որը թարմության, որակի որոշման ցուցանիշ է։

Կոտրելուց հետո ձվի թարմությունը կարելի է որոշել նաև դեղնուցի և սպիտակուցի ինդեքսներով։

«Ձուն պետք է կոտրել բութ գործիքով՝ այնպես, որ չվնասվի դեղնուցապարկը, դեղնուցը, պետք է տարածել հարթ մակերեսի վրա։ Սովորաբար թարմ ձվերը կոտրելուց հետո պետք է ունենան հենց ձվի տեսք, պետք է հավաք լինեն, դեղնուցը պետք է լինի կենտրոնական դիրքում և ուռուցիկ։ Սպիտակուցի ջրիկ շերտը շատ չպետք է տարածվի, եթե շատ է տարածվում, դա խոսում է արդեն հնացման մասին»,- ասում է Ս. Ալթունյանը։

Խոսելով տնական և արտադրական ձվերի տարբերության մասին՝ Ալթունյանը կարևորում է՝ ինչ պայմաններում են պահված, և ինչ կերեր են տվել հավերին։

«Եթե նույն կերերը տրվել են թռչուններին տան պայմաններում, ուրեմն ոչ մի էական տարբերություն չկա։ Բայց ես՝ որպես մասնագետ, նախընտրում եմ արտադրականը, որովհետև թռչնաբուծական ֆաբրիկաներում խիստ հսկողությունը դրված է հենց թռչունների պահվածքի, խնամքի և ամենակարևորը՝ պրոֆիլակտիկ միջոցառումների վրա։ Արտադրությունները բոլոր հիվանդությունների նկատմամբ և' ստուգումները, և' կանխարգելիչ միջոցառումները հիմնականում ժամանակին են իրականացնում, հետևաբար կարող ենք ունենալ ավելի անվտանգ մթերք։ Տնական պայմաններում, եթե համոզված ենք՝ ինչ կեր են տվել, արդյոք ախտահարված սնունդ, սննդի մնացորդ չեն տվել, կամ, ասենք, բորբոսնած հաց, որն իր մեջ կարող է միկրոտոքսիններ պարունակել, այսինքն՝ ախտոտված հացը տալով թռչունին՝ մենք կարող ենք ունենալ թռչնից ստացված ախտահարված հումք»։

Ս. Ալթունյանն ասում է, որ ձուն օգտագործելուց առաջ անպայման պետք է լվանալ, բայց պահպանելու ընթացքում լվանալ պետք չէ. ձուն արտաքինից ունի պաշտպանիչ թաղանթ, որը ժամանակի ընթացքում ծակոտիները ծածկում է, թույլ չի տալիս, որ լրացուցիչ, կողմնակի մանրէները ներթափանցեն, դա է պատճառը, որ լվանալ չի կարելի պահելուց առաջ։

«Եթե ձուն աղտոտված է, պիտանի չէ երկարատև պահպանման, քանի որ ծակոտիների միջոցով տեղի է ունենում արտաքին միջավայրի հետ փոխանակություն, և կարող են ներթափանցել, եթե կան ախտածին մանրէներ։ Դա է պատճառը, որ վայրի թռչունների ձուն սննդի նպատակով չի օգտագործվում, որովհետև իրենք հենց տիղմի մեջ են ածում, որտեղ առկա են ախտածին մանրէներ»,- ասում է Սիրանուշ Ալթունյանը։

Բացի այդ, ձուն չի կարելի պահել արևի ճառագայթի տակ, քանի որ դրանից վիտամինները քայքայվում են։ Ըստ այդմ՝ խորհուրդ չի տրվում գնել դրսում վաճառվող ձու։

Ձվի հայկական շուկան

Հայաստանում ձու արտադրող մոտ երեք տասնյակ ընկերություն կա։ Խոշոր ընկերություններն են՝ «Արաքս Թռչնաֆաբրիկան», «Աշտարակ ձու», «Արզնու տոհմային ԹՏԽ»-ն, «Լուսակերտ», «Լուսակերտի Էլիտ»», «Վարիանտ Գրուպ» և «Գնթունիք»։

Վերջին տասը տարիներին Հայաստանը ձու ներկրել է քիչ քանակությամբ. Հայաստանում արտադրվող ձուն ամբողջությամբ բավարարում է բնակչության պահանջարկը։

Ըստ Վիճակագրական կոմիտեի՝ 2022թ.-ին Հայաստանում արտադրվել է 749 մլն հատ ձու։ Նույն ընթացքում Հայաստանից արտահանվել է մոտ 62 մլն հատ ձու և ներկրվել՝ 4.4 մլն հատ։

2021թ․-ին Հայաստանից ձու չի արտահանվել, ներմուծվել է 2.4 մլն հատ։

Ձվի շուկայում կտրուկ աճ կամ նվազում չի գրանցվել։ Վերջին հինգ տարիներին տարեկան արտադրվել է 710-755 մլն հատ ձու։ Սա ներառում է ինչպես արտադրամասերի կողմից, այնպես էլ տնտեսությունների կողմից արտադրվածը։