Մոսկվան, Երևանը և Բաքուն չեն քննարկում «արտտարածքային միջանցքի» ստեղծման հարցը․ Ալեքսեյ Օվերչուկ
Մոսկվան, Բաքուն և Երևանը եռակողմ աշխատանքային խմբի շրջանակներում չեն քննարկում Անդրկովկասում «արտատարածքային միջանցքի» ստեղծումը, որը կխախտի կողմերից որևէ մեկի ինքնիշխանությունը ։ Այս մասին հայտարարել է ՌԴ կառավարության փոխնախագահ Ալեքսեյ Օվերչուկը «Российская газета» թերթին տված հարցազրույցում, որը հրապարակվել է ուրբաթ օրը ։
«Ռուսաստանը միշտ պաշտպանել է կողմերի ինքնիշխանության սկզբունքը և հստակ կանգնած է երեք երկրների ղեկավարների 2020թ.նոյեմբերի 9-ի և 2021թ. հունվարի 11-ի հայտարարությունների դիրքերում ։ Դա նշանակում է, որ փոխվարչապետների եռակողմ աշխատանքային խմբի բանակցություններում ոչ մի «արտատարածքային միջանցքի» մասին խոսք չի գնում եւ չի կարող գնալ»,-ընդգծել է նա։
Ինչպես նշել է Օվերչուկը, բանակցությունների ընթացքում սկզբունք է մշակվել. «ճանապարհի նկատմամբ ինքնիշխանությունն իրականացվում է այն երկրի կողմից, որի տարածքով անցնում է ճանապարհը: Դա նշանակում է, որ եթե ճանապարհն անցնում է հայկական տարածքով, ապա դա հայկական ճանապարհ է, եթե ադրբեջանական, ապա ադրբեջանական», - պարզաբանել է նա: Փոխվարչապետի խոսքով ՝ ոչ լիարժեք երկու տարվա ընթացքում խումբը մեծ աշխատանք է կատարել ։ «Արդյունքում բանակցությունների մասնակիցներն ունեն երթուղիների տեսլական, որոնց իրականացումը կարող է հանգեցնել տարածաշրջանի ապաշրջափակմանը», - նշել է նա:
Օվերչուկն ընդգծել է, որ ճանապարհներ բացելը կամ կառուցելը հնարավոր կլինի միայն այն բանից հետո, երբ կողմերը հստակ որոշեն երկրների միջեւ սահմանի հատման իրավական ռեժիմը, ինչպես նաեւ այդ ճանապարհներով երթեւեկությունը: «Գործնականում այդ սկզբունքի իրագործումը նշանակում է, որ ապաշրջափակված կամ Նոր կառուցված ճանապարհներով Ադրբեջանի տարածք մուտք գործելու համար սահմանային և անձնագրային հսկողության միջոցառումներ կիրականացվեն այնպես, ինչպես, ասենք, Իրանից Հայաստան մուտք գործելիս ։ Նույն կերպ անձնագրային հսկողություն կլինի նաև Հայաստանից Ադրբեջան մուտք գործելիս, - պատմել է նա ։ Բացի այդ, քննարկվում են կողմերի ազգային օրենսդրություններին համապատասխան ճանապարհների օգտագործման վճարունակության, ինչպես նաեւ մեկ երկրի տարածքով քաղաքացիների, տրանսպորտային միջոցների եւ բեռների երթեւեկության անվտանգության ապահովման հարցերը»:
ՌԴ Փոխվարչապետի գնահատմամբ ՝ «բոլոր կողմերն այսօր հասկանում են այդ հարցերի գործնական իրականացման հնարավորությունը ՝ առանց որեւէ կողմի ինքնիշխանության ոտնահարման: Սակայն բանակցությունները կավարտվեն միայն այն ժամանակ, երբ լիակատար վստահություն հայտնվի, որ բոլոր իրավական ասպեկտները հաշվի են առնված, ոչինչ բաց չի թողնվել, և ոչ ոք ձեռք բերված արդյունքը չի մեկնաբանելու որպես հակառակ կողմի նկատմամբ հաղթանակ: Բանակցությունների հաջող ավարտը կլինի նրանց բոլոր մասնակիցների ընդհանուր հաղթանակը», - ամփոփել է նա ։
Տրանսպորտային շրջափակման մասին
Հայաստանն այժմ ընդամենը մեկ քայլ է հեռու տնտեսական աճը զսպող տրանսպորտային շրջափակման վերացումից հայտարարել է Օվերչուկը: «Հայաստանում լավ հասկանում են, որ հետագա տնտեսական աճը զսպվում է տրանսպորտային շրջափակմամբ։ Այսօր մենք կանգնած ենք այն հանելուց մեկ քայլ առաջ», - նշել է նա ։
Օվերչուկը նշել է, որ բազմամյա տրանսպորտային շրջափակման պայմաններում Ռուսաստանի եւ Հայաստանի միջեւ տեղի է ունենում առեւտրի, Հայաստանի տնտեսության աճ եւ ընդհանուր ինտեգրացիոն նվաճումներ: «Այդ պատճառով տարածաշրջանում տրանսպորտային մեկուսացվածության հաղթահարման, տնտեսական եւ տրանսպորտային կապերի ապաշրջափակման հեռանկարները ուժեղ խթան կհանդիսանան ինչպես Հայաստանի, այնպես էլ Հարավային Կովկասի ողջ տարածաշրջանի եւ հարակից երկրների, այդ թվում ՝ Ռուսաստանի զարգացմանը», - հավելել է նա:
ՌԴ փոխվարչապետն ընդգծել է, որ ապաշրջափակման դրական էֆեկտն ակնհայտ է և կարող է նույնիսկ ավելի նշանակալի լինել, քան «առաջին ինտեգրացիոն ալիքի» էֆեկտը: «Միայն ԵՏՄ-ին անդամակցության առաջին տարում Հայաստանը միության երկրների հետ փոխադարձ առևտուրն ավելացրել է գրեթե 54% - ով ։ Թռիչքը տեղի է ունեցել Հայաստանի ավանդական արտահանման բոլոր ապրանքային դիրքերում ։ Նոր խորշեր են յուրացվել։ Օրինակ ՝ դեղամիջոցների ընդհանուր շուկայի ստեղծումը Հայաստանին թույլ տվեց բազմապատիկ ավելացնել դրանց արտահանումը միության շուկա ։ Բեռնափոխադրումների ծավալը նույնպես աճել է», - նշել է նա ։
Օվերչուկը հիշեցրել է, որ, ըստ ՌԴ-ի գնահատումների, «ռուսական ներդրումների ներհոսքը կարող է կազմել մինչեւ 5 մլրդ դոլար»: «Դրանք նախևառաջ նախագծեր են էներգետիկայի, տրանսպորտի և լոգիստիկայի, ինչպես նաև արդյունահանող և վերամշակող արդյունաբերության ոլորտներում ։ Դրա շուրջ կառաջանան նոր աշխատատեղեր, ինչպես նաեւ փոքր եւ միջին բիզնեսի բազմաթիվ ձեռնարկություններ», - պարզաբանել է նա ։
Աշխատանքային խմբի մասին
Տարածաշրջանային հաղորդակցությունների ապաշրջափակման մասին պայմանավորվածությունը ձեռք է բերվել 2021 թվականի հունվարի 11-ին Մոսկվայում Ռուսաստանի, Հայաստանի եւ Ադրբեջանի ղեկավարների հանդիպման ժամանակ: Այդ նպատակով որոշվել է երեք երկրների փոխվարչապետների մակարդակով աշխատանքային խումբ ստեղծել, որը կկենտրոնանա տարածաշրջանում տրանսպորտային եւ տնտեսական կապերի հաստատման վրա։