«Ինչ գույնի լոբբինգ էլ արվեր, շանս, որ ռազմագերիների հարցը կներառվեր ԵԽԽՎ օրակարգ, չկար»
«Առավոտի» զրուցակիցն է Եվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովում (ԵԽԽՎ) հայկական պատվիրակության անդամ, ԼՀԿ խմբակցության ղեկավար Էդմոն Մարուքյանը:
– Պարո՚ն Մարուքյան, ինչպե՞ս կգնահատեք հայկական պատվիրակության մասնակցությունը ԵԽԽՎ ձմեռային նստաշրջանին, մանավանդ, որ հայ պատվիրակների հասցեին շատ քննադատություններ հնչեցին:
– Եղած հնարավորությունների շրջանակներում բավարար աշխատանք տարվել է, եւ ես ինչ-որ բան չեմ կարող ասել, որ կարող էինք անել ու չենք արել: Մինչեւ Ստրասբուրգ գնալը քննարկել ենք՝ ինչ, ոնց անենք, ես այդ ժամանակ առաջարկել եմ, որ հրատապ քննարկում նախաձեռնենք:
– Իսկ ինչո՞ւ հայ ռազմագերիների հարցով հրատապ քննարկում կազմակերպելու համար հայկական պատվիրակությունը չդիմեց վեհաժողովին, այլ դիմեց միայն ընթացիկ քննարկում կազմակերպելու հարցով: Կարդացեք նաև «Վստահ եմ՝ մի օր վարչապետը խոսելու է եւ շատ երկար»․ «Իմ քայլի» պատգամավոր «Պետք է պատերազմի «տաք հետքերով» գնալ․ շատ զինվորներ, կամավորներ են ուզում վկայություններ տալ»․ պատգամավոր «Երեկ կարդացի՝ ըստ հարցումների՝ մեր բնակչության 40 տոկոսից ավելին պատրաստ է Հայաստանը լքել». Հռիփսիմե Առաքելյան
– Երկուսից մեկը կարող էինք դիմել, երկուսից մեկը դիմել ենք: Հրատապ քննարկումը ենթադրում է, որ զեկույց պետք է պատրաստվի: Ընթացիկ քննարկումը քննարկում է առանց զեկույցի: Մենք քանի որ գիտեինք՝ զեկույց կա պատրաստվող, եւ իրենք այդ հիմքով կմերժեն, դրա համար դիմել ենք ընթացիկով: Բայց երկու ընթացակարգերն էլ ըստ էության նույն հիմնավորումով էին մերժվելու: Կապ չունի՝ նույն զեկույցին էին հղում անելու: Այսինքն հնարավոր չէր, որ այդ հարցը ներառվեր օրակարգում՝ որպես ընթացիկ քննարկման հարց: Իմանալով, որ այդպես է լինելու, մենք նախաձեռնել ենք գործընթաց, քանի որ գիտեինք՝ ընթացքը միայն, որ քննարկվի, թեկուզ դիմումը մերժվի, եւ մենք սկսենք դրա մասին խոսել, դա բարձրացնելու է իրազեկության մակարդակը, եւ դառնալու է լոբբինգ: Այդպես էլ արել ենք: Այնպես չէ, որ մենք մտածում էինք՝ եթե նախաձեռնենք, իրենք էլ օրակարգ են այս հարցն ընդունելու Նավալնու կամ Ռուսաստանի ցույցերի հարցը թողած:
– Ձեր քննադատներն ասում եմ, որ դա ընդամենը արդարացում է: Ինչո՞ւ չի արվել լոբբինգ:
– Լոբբինգը կարող է անել իշխանությունը՝ դեսպանատների միջոցով: Դա պետք է իշխանությանը հարցնել: Պատգամավորների մակարդակում ինչ հնարավոր եղել է, այս մակարդակում արվել է: ԱԳՆ-ի մակարդակում պատվիրությունը երկու հանդիպում է ունեցել մինչեւ Ստրասբուրգ գնալը: Թե այդ լոբբինգը ոնց են արել, ինչ են արել, չեմ կարող ասել: Բայց, կրկնում եմ, ինչ գույնի լոբբինգ էլ արվեր, շանս, որ ռազմագերիների հարցը կներառվեր օրակարգ, չկար: Բայց որ անպայման պետք էր նախաձեռնել, եւ իրենք էլ դա մերժեին ու դրա արդյունքում այսպես կոչված պարտքի տակ մնային, եւ ստիպված գլխավոր քարտուղարին երկու քաղաքական մեծ խմբերի ղեկավարները հարցը տային, դա արդեն աշխատանքի արդյունք եղավ: Եթե չնախաձեռնեինք, այդ մեծ պատմությունը չբացվեր, նրանք էլ այդ հարցերը չէին բարձրացնի, իրենք արդեն ուրիշ հարցեր ունեին գրած: Իսկ քննադատողների մեծ մասը ԵԽԽՎ-ի ընթացակարգերին չեն տիրապետում: Օրինակ՝ տեսա՝ Հանրային խորհրդի նախագահը գրել է, թե ինչո՞ւ չեք կարողացել արտահերթ նիստ հրավիրել պատերազմի ժամանակ: Եթե մարդը չգիտի, որ ԵԽԽՎ-ն արտահերթ նիստի ընթացակարգ չունի, էլ էդ քննադատական տեքստը կարդալն անիմաստ է դառնում:
– Բայց քննադատում են նաեւ մարդիկ, որոնք նախկինում եղել են պատվիրակությունում եւ լավ ծանոթ են այդ ընթացակարգերին:
– Ես չեմ տեսել, որ մեկը, որը նախկինում եղել է պատվիրակությունում, ասի՝ հնարավոր է հրատապ կամ ընթացիկ քննարկում կազմակերպել:
– Որպես Հայաստանը ներկայացնող պատվիրակ՝ Ձեզ համար տհաճ չէ՞ր, որ ադրբեջանցիները մեզ հաթաթա էին տալիս, թե ձեր ուղուց հրաժարվեք, ասում էին՝ իբր միջազգային կազմակերպությունների ուսերին ծանրացած բեռն իրենք իրենց վրա են վերցրել, հարցը լուծել են: Բայց արժանի հակահարված չկար:
– Եթե նայեք իմ ելույթը, չեմ կարծում՝ կասեք՝ դա արժանի հակահարված չէր: Ադրբեջանին դարձրել եմ ահաբեկչական երկիր ու հիմնավորել: Մյուս պատվիրակներն ինչո՞ւ պիտի Ադրբեջանին արձագանքեին: Դուք մտածում եք՝ ֆրանսիացիները պետք է արձագանքեին Ադրբեջանի՞ն: Ամբողջ վեհաժողովը հոգնել է Արցախի հարցից. 2001-ից այդ հարցով ադրբեջանական եւ հայկական պատվիրակությունները վիճում են: Ինձ համար տհաճ է, որ մենք երկրորդ արցախյան պատերազմում պարտվել ենք: Իսկ թե ով, ինչ ելույթ է ունենում, դա արդեն այդ ամենի հետեւանքն է:
– Ձեզ չի՞ անհանգստացնում, որ մեր դեմ արգելված զենքեր կիրառող, միջազգային հանցագործություն գործած պետության ներկայացուցիչներն են այդպես խոսում, ու նրանց բերանը փակող չկա:
– Բայց ո՞վ պետք է նրանց բերանը փակի: Մենք ենք բերանը փակողը, մենք էլ ելույթ ենք ունեցել եւ՚ այդ ֆոսֆորային զենքի կիրառման, եւ՚ գլխատումների, հումանիտար իրավունքը ոտնահարելու համար: Ախր միամտություն է կարծել, որ Ադրբեջանի բերանը պետք է փակի, օրինակ, Խորվաթիան կամ Մակեդոնիան կամ Հունաստանը: Աբսուրդ է: Դուք մտածում եք, որ մեր հարցերով պետք է ինչ-որ երկրների պատվիրակներ կռի՞վ տան, իրենց հարաբերությունները փչացնե՞ն Ադրբեջանի հետ:
– Իսկ լիագումար նիստերից դուրս ինչպիսի՞ն էր վերաբերմունքը հայ պատվիրակների նկատմամբ:
– Նորմալ: Տարբեր խմբերում տարբեր մարդիկ հարաբերություններ ունեն: Ես իմ շրջապատն ունեմ, մյուսներն՝ իրենց: Հարաբերությունների ու շփման ոչ մի տարբերություն չեմ զգացել պատերազմի առաջ կամ հետո:
– ԵԽ գլխավոր քարտուղարը հայտարարեց ճանապարհային քարտեզի մասին: Մանրամասներ հայտնի՞ են:
– Դա պատվիրակության ղեկավարը կիմանա: Խոսքն այն մասին է, որ եկեք մտածենք՝ ինչ քայլերի հերթականություն ընտրենք, որ ԵԽ-ն ներգրավվի այդ գործընթացում, հաշտեցնի, խաղաղեցնի եւ եղած խնդիրները լուծի: Մենք էլ ասում ենք՝ առաջին խնդիրը ռազմագերիների եւ Ադրբեջանում պահվող քաղաքացիական անձանց հարցն է: Այս խնդիրները պետք է լուծել, դուք էլ ճնշեք եւ այդ պայմանը դրեք, որ այդ խնդիրն օր առաջ լուծվի:
– Շատերին հետաքրքրում է՝ ինչո՞ւ էիք ԵԽԽՎ-ում միայնակ ցույց անում ռազմագերիների հարցով:
– Ես մենակ չէի: Տաթեւիկ Հայրապետյանն էլ էր այնտեղ ներկա: Ի՞նչ է նշանակում մենակ: Պատվիրակության ամեն անդամ մի գործ անում է: Ոնց որ ասեմ՝ ինչո՞ւ է Ռուբինյանը հանդիպել գլխավոր քարտուղարին մենակ, կամ ես ինչո՞ւ եմ իմ կոլեգաներին հանդիպել մենակ: Ակցիան արվել է բոլորի՝ հայ ժողովրդի անունից: Վերջին հաշվով՝ պատվիրակությունը հայ ժողովրդին է ներկայացնում այնտեղ: Որը, որտեղ ինչ է անում, երկրորդական է: Հարցն այն է՝ մենք կարողանո՞ւմ ենք մեր խնդիրները բարձրացնել, թե՝ ոչ: Կարծում եմ՝ լուռ պիկետը որոշակի իմաստով իր դերը խաղաց իրազեկման առումով: Մարդիկ մտածում էին պատերազմից հետո կա հումանիտար խնդիր: Բայց ոչ ոք տեղյակ չէր ռազմագերիների մասին: Իրազեկվեցին: Բայց տեսնում եմ՝ մարդիկ ուզում են մի բան գտնել: Մեր ջանքերը քննադատում են մարդիկ, որոնք ոչ գիտեն ԵԽ-ն ինչ է, ոչ գիտեն այնտեղ ոնց են աշխատում կանոնակարգերը: Ինչ-որ մեկն իմ հրաժարականն է պահանջում, որովհետեւ չեմ կարողացել ռազմագերիներին վերադարձնել, քանի որ ես էլ Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականն եմ պահանջել: Բաներ կան, որոնց արձագանքն աբսուրդ է: Ես իմ գործն արել եմ, անում եմ, մնացածն էական հարցեր չեն: