44-օրյա պատերազմը Արցախում ցույց տվեց, որ Հայաստանի, Ռուսաստանի և Արցախի ռազմական դաշինքն անարդյունավետ էր, ըստ էության, դաշինք չկար ընդհանրապես. ռուս փորձագետ
44-օրյա պատերազմը Արցախում ցույց տվեց, որ Հայաստանի, Ռուսաստանի և Արցախի ռազմական դաշինքն անարդյունավետ էր։ Այս դաշինքը անկարող էր գործել վճռական եւ համակարգված ծայրահեղ իրավիճակումներում: Նա անկարող է եղել առաջ շարժվել։ Եվ ընդհանրապես ՝ դաշինքը, ըստ էության, և իրականում, չի էլ եղել։ Եվրասիական փորձագիտական ակումբի կողմից կազմակերպված "Հայ-ռուսական ռազմավարական միության արդի հարցերը ՝ ի դեմս առկա սպառնալիքների և մարտահրավերների" թեմայով Կլոր սեղանի ժամանակ այս մասին հայտարարեց ռուս քաղաքագետ, ԵԱՏՄ ինստիտուտի տնօրեն Վլադիմիր Լեպեխինը:
"Այդ դաշինքի բոլոր երեք կողմերն էլ գործել են մասնատված ՝ ի տարբերություն հակառակորդի դաշինքի։ Ի տարբերություն նրա, մեր դաշինքը չուներ ոչ ընդհանուր նպատակներ, ոչ ընդհանուր թշնամու ըմբռնում, ոչ պատերազմի ռազմավարություն։ Հայաստանի ղեկավարությունը ռազմական պարտավորություններ չի ունեցել Արցախի նկատմամբ, չի ունեցել ռազմավարական պայմանավորվածություններ Ռուսաստանի հետ ՝ ռուսական զինվորականների ներկայությունը Արցախում դիտարկելով որպես հանգամանք, այլ ոչ թե որպես իրական ռեսուրս։ Համապատասխանաբար, Ռուսաստանը Հայաստանի հանդեպ հստակ պարտավորություններ չի ունեցել, չի հասկացել այն փաստը, որ Հայաստանը ռեսուրս է տարածաշրջանում իր ազդեցությունն ամրապնդելու համար", – ընդգծել է նա։
Փորձագետը նշել է, որ Ռուսաստանի եւ Հայաստանի հակառակորդները, ծրագրելով ռազմական գործողությունները Արցախի դեմ, ըստ էության, օգտվել են ՌԴ-ի եւ ՀՀ-ի միջեւ հստակ պարտավորությունների բացակայությունից եւ այն հանգամանքից, որ հայ-իրանական սահմանի շրջանում, Ղարաբաղից հարավ ոչ գործունակ հայկական ռազմական կազմավորումներ են եղել, ոչ էլ ռուս զինվորականներ: Եթե այնտեղ լիներ ռուսական ռազմաբազա, ապա, ըստ փորձագետի, այն կարող էր խափանել ադրբեջանցի զինվորականների հարձակումը Շուշիի եւ Լաչինի միջանցքի ուղղությամբ:
Հետևաբար, ընդգծել է Լեպեխինը, 44-օրյա պատերազմում տուժել են երեք մասնակիցներ ՝ Հայաստանը, Արցախը և Ռուսաստանը, այսինքն ՝ տարածաշրջանում առկա իրավիճակը Հայաստանի, Արցախի և Ռուսաստանի ընդհանուր դժբախտությունն է։ Եվ ոչ ոք դա չի լուծի, բացի իրենցից։
"ՌԴ - ի և ՀՀ-ի հակառակորդները շարունակում են ուժեղացնել իրենց ներկայությունը տարածաշրջանում և ազդեցությունը Արցախում, և նրանք կանգ չեն առնի, եթե նրանց համատեղ ջանքերով չկանգնացնեն Հայաստանն ու Ռուսաստանը", - նկատեց նա:
Ասվածի լույսի ներքո Լեպեխինը մեկ եզրահանգման է գալիս՝ Ռուսաստանն ու Հայաստանը պետք է ստեղծեն ռազմական դաշինք, վերանայեն իրենց ռազմական միությունը, ընդունեն ռազմական համագործակցության եւ ռազմավարական փոխգործակցության մասին նոր պայմանագիր: "Իսկ դրա համար կարևորագույն պայման է համապատասխան քաղաքական համակարգի ստեղծումը, քանի որ հնարավոր չէ նոր ռազմական դաշինք կնքել Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև, երբ Հայաստանում իշխանության մեջ առկա տարաձայնությունները չափազանց ուժեղ են, և երբ երկրում ձևավորվել է, օրինակ, Անվտանգության այնպիսի խորհուրդ, որը արգելափակում է այդ միության զարգացումը", - ընդգծեց նա:
Նրա կարծիքով, նորմալ չէ, երբ Հայաստանի Անվտանգության խորհրդում կան մարդիկ, ովքեր ՆԱՏՕ-ի հետ համագործակցությունը դիտարկում են որպես իրենց գործունեության գերակա ուղղություն: "Հետևաբար, նորմալ չէ, երբ Ռուսաստանի Անվտանգության խորհրդում կան մարդիկ, որոնց համար Լոնդոնի որոշումներն ավելի կարևոր են, քան հայ ժողովրդի շահերը", - հավելեց փորձագետը:
Նրա խոսքով, 44-օրյա պատերազմում հայկական կողմի պարտության երեք հիմնական մեղավորները կան. գլոբալ ուժեր, որոնք խաղարկել են հայ-ադրբեջանական քարտեզը, ագրեսորը (Ադրբեջան եւ Թուրքիա), ինչպես նաեւ հայ հասարակության մեջ տիրող անորոշությունը, պառակտվածությունը եւ ոչ ադեկվատ վիճակը, որի համար պատասխանատվություն են կրում երկրի բոլոր առաջնորդները ՝ եւ Փաշինյանը, եւ Սարգսյանը, եւ Քոչարյանը, եւ բոլոր քաղաքական ուժերը, ողջ հայկական վերնախավը:
"Անորոշությունը, պառակտվածությունը եւ անհամարժեքությունը հաղթահարելու համար հայ հասարակությունը պետք է նախ եւ առաջ դադարի մեղավորներ փնտրել եւ սկսի խոսել աղետի մասին, գիտակցի դրա մակարդակը", - նկատել է Լեպեխինը:
Այս համատեքստում փորձագետը բացարձակ ճիշտ է համարում արտահերթ ընտրություններ անցկացնելու ՀՀ վարչապետի որոշումը։ "Ընտրությունները հնարավորություն են տալիս այս գործընթացի բոլոր կողմերին խոսքից գործի անցնելու։ Ընտրությունները պետք է զբաղեցնեն էլիտան գործով ՝ այն հանեն հետտրավմատիկ շոկից։ Երկրորդ ՝ թույլ չտան հասարակությանը ընկղմվել ապակառուցողական սցենարների մեջ։ Ընտրությունները թույլ կտան վերագործարկել հայկական քաղաքական համակարգը, իսկ դա նշանակում է նոր կառավարության ձևավորում ՝ ընդդիմության և նոր ուժերի մասնակցությամբ, սահմանադրական բարեփոխումների անցկացում և, որպես արդյունք, անցում կառավարման նախագահական համակարգին։ Բոլորը գիտեն, որ ՀՀ նախկին նախագահ Սերժ Սարգսյանը հանուն իր մերկանտիլ շահերի, 0amanakin նախաձեռնել է իշխանության ուղղահայացը քանդած սահմանադրական բարեփոխումները։ Այժմ անհրաժեշտ է վերականգնել այդ ուղղահայացը: Ընտրությունները նաեւ նշանակում են երկրի Անվտանգության խորհրդի ուժեղացում եւ սկզբունքորեն նոր ռազմական դոկտրինի եւ Ռուսաստանի հետ նոր ռազմական դաշինքի մասին արտաքին քաղաքականության հայեցակարգի ընդունում",- հայտարարել է Լեպեխինը ՝ ընդգծելով, որ Դոկտրինը, իր կարծիքով, պետք է մշակվի Ռուսաստանի Անվտանգության խորհրդի հետ համատեղ:
Նա նաեւ նշել է, որ հասարակության մեջ արտահերթ ընտրություններ անցկացնելու որոշումը նոր իրավիճակ է ստեղծել, երբ պատային վիճակից դուրս գալու շանս է առաջանում: "Ակնհայտ է, որ հայ հասարակությունն այսօր գտնվում է ուժեղագույն սթրեսի վիճակում։ Մյուս կողմից, հայ հասարակությունն այս աղետի հետևանքներին ընդհանուր առմամբ արձագանքում է ոչ ադեկվատ։ Երկրում նման սթրեսային իրավիճակում ռացիոնալ որոշումները չեն աշխատում, աշխատում են միայն զգացմունքները: Իսկ սթափ և պրոֆեսիոնալ քաղաքական վերլուծությունը, կարծես, որևէ մեկին ոչինչ չի տալիս, քանի որ հայ հասարակությունը չի արձագանքում ռացիոնալ բացատրություններին", - նշեց նա։
Հայ հասարակության հիվանդությունն արտահայտվում է, կարծում է ռուս փորձագետը, առաջին հերթին, իրականության մասին պատկերացումների անհամարժեքությամբ, ճգնաժամը չընդունելու մեջ: «Իշխող խումբը չի ցանկանում խոստովանել, որ իր արտաքին քաղաքական կուրսը շատ առումներով սխալ է, եթե ոչ հանցավոր իր երկրի համար։ Ընդդիմությունը պատրաստ չէ ընդունել, որ ՀՀ զարգացման տեսլական չունի, չունի իշխող խմբին դիմակայելու ռեսուրս, և պետք է անցնել իր գործողությունների այլ մարտավարության։ Այսինքն, հայ հասարակության մեջ չկա հստակ, ճշմարտացի եւ միանշանակ պատասխան այն հարցին, թե որն է Հայաստանի ներկայիս դժբախտությունը եւ, համապատասխանաբար, պատասխան չկա, թե ինչպես հաղթահարել այդ արհավիրքը", - ամփոփել է ռուս փորձագետը: