Գուրգեն Մարգարյանի գործով ՄԻԵԴ-ն արձանագրեց. Ադրբեջանը խախտել է կյանքի իրավունքն ու խտրականության արգելքը
Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը հրապարակեց ՀՀ ԶՈՒ սպա Գուրգեն Մարգարյանի գործով «Մակուչյանն ու Մինասյան ընդդեմ Ադրբեջանի և Հունգարիայի» վճիռը։
ՄԻԵԴ-ի վճռով արձանագրվել է, որ Ադրբեջանը խախտել է կոնվենցիայի 2-րդ հոդվածը (կյանքի իրավունք), ինչպես նաև 14-րդ հոդվածը (խտրականության արգելք)։ Նաև ասվում է, որ Ադրբեջանը չհիմնավորված կերպով ձախողել է իր սպայի կողմից էթնիկ ատելության հողի վրա իրականացված հանցանքի համար ազատազրկման ապահովումը, ում ներել են ու ապահովել նրա առաջխաղացումը։ Ադրբեջանը չի կարողացել հերքել խտրականության վերաբերյալ ենթադրյալ պնդումները։
Համաձայն վճռի՝ Ադրբեջանը պետք է դիմումատուներին վճարի 15,143 ֆունտ ստեռլինգ՝ արված ծախսերի համար։ Սակայն պետ է նշել, որ ՄԻԵԴ-ը Հունգարիայի հետ կապված խախտում չի արձանագրել։
Ինչպես ասվում է ՄԻԵԴ վճռի փաստական հանգամանքներում, գործը վերաբերում է Հունգարիայում դատապարտված մարդասպանին ու Ադրբեջան տեղափոխվելուղ հետո տրված նախագահական ներումին, որտեղ նա պետք է կրեր պատժի մնացած մասը։
Նշեցնք, որ դիմումատունեը երկու քաղաքացիներ են՝ Հայկ Մակուչյանը (ծնված՝ 1975թ․-ին) և Սամվել Մինասյանը (ծնված՝ 1958թ.), որն այժմ մահացած է ու նրա փոխարեն հանդես են գալիս Մինասյանի այրին և նրանց երկու երեխաները։
2004 թ.-ին Հայկ Մակուչյանը և Մինասյանի ազգականը (քրոջ որդին)՝ Գուրգեն Մարգարյանը, որոնք հայկական բանակի անդամներ էին, մասնակցում էին ՆԱՏՕ-ի հովանավորությամբ «Գործընկերություն հանուն խաղաղության» ծրագրի կողմից կազմակերպված անգլերենի դասընթացի Բուդապեշտում։ Դասընթացին մասնակցում էին նախկին Խորհրդային Միության յուրաքանչյուր պետությունից երկու մասնակից, այդ թվում ՝ Ադրբեջանից:
Դասընթացի ընթացքում ադրբեջանցի զինծառայողներից Ռամիլ Սաֆարովը կացնահարելով սպանեց քնած Գուրգեն Մինասյանին։ Սաֆարովը փորձել էր նաև ներխուժել Մակուչյանի սենյակ՝ նախքան Հունգարիայի ոստիկանության կողմից ձերբակալելը:
Սաֆարովը դատապարտվել էր բացառապես դաժան և կանխամտածված սպանության և սպանության նախապատրաստման համար և դատապարտվել էր Հունգարիայի դատարանների կողմից ցմահ ազատազրկման՝ 30 տարի անց պայմանական ազատման հնարավորությամբ:
Քրեական դատավարության ընթացքում Սաֆարովը խոստովանեց, որ սպանել է Գուրգեն Մարգարյանին հայկական ծագման պատճառով, և քանի որ, ըստ նրա, դասընթացի հայ մասնակիցները նրան հրահրել և ծաղրել են:
Սաֆարովը, 2012թ․-ին, Ադրբեջանի իշխանությունների խնդրանքով, տեղափոխվեց Ադրբեջան՝ պատժի մնացած մասը կրելու պայմանով՝ ԵԽ կոնվենցիայի համաձայն: Սակայն Ադրբեջան ժամանելուն պես, նախագահական ներում ստացավ, ազատ արձակվեց ու ստացավ մայորի կոչում, արժանացավ բնակարանի և ութ տարվա աշխատավարձի:
Դիմումատուները պնդմամբ Ադրբեջանը պատասխանատու էր Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի 2-րդ հոդվածի (կյանքի իրավունքի) համար, քանի որ հարձակումը կատարվել է ադրբեջանցի զինծառայողի կողմից, և քանի որ նրան շնորհվել է ներում, ինչը կանխել է նրա պատժի լրիվ կատարումը:
Նրանք դժգոհում են, որ Հունգարիան ևս խախտել է Կոնվենցիայի 2-րդ հոդվածը`տրամադրելով և կատարելով Սաֆարովի տեղափոխման վերաբերյալ հայցը՝ առանց համապատասխան պատշաճ պարտավորություններ ձեռք բերելու, որ նա կկրի իր պատիժն Ադրբեջանում:
Նրանք նաև պնդում են, որ 14-րդ հոդվածի համաձայն (խտրականության արգելում)`2-րդ հոդվածի հետ միասին, հարձակումը եղել է էթնիկ դրդապատճառներով ատելության հանցագործություն, որը Ադրբեջանի կառավարությունն ընդունել էր և հաստատել` սպային նախագահական ներում շնորհելով և խրախուսանք տալով: