Իրանը երբեք մտադիր չի եղել ներխուժել Ադրբեջան կամ վերահսկողություն հաստատել երկրի նկատմամբ. Վելայաթի
Իրանի Իսլամական Հանրապետության հոգեւոր առաջնորդի ավագ խորհրդական Ալի Աքբար Վելայաթին Tasnim լրատվական գործակալության համար գրված հոդվածում նշել է, որ Իրանը երբեք մտադրություն չի ունեցել ներխուժելու Ադրբեջան կամ վերահսկողության տակ առնելու այն։
Վելայաթին բարձր է գնահատել ադրբեջանական ժողովրդի առանցքային դերը Իրանի պատմության մեջ եւ կարեւոր քայլերը երկրի պաշտպանության եւ Իրանի հզորության ու տարածաշրջանային նշանակության ամրապնդման գործում։ Նա նաեւ հերքել է մեղադրանքներն ու լուրերն այն մասին, որ Իսլամական Հանրապետությունը ծրագրել է հարձակվել Ադրբեջանի վրա կամ զավթել իշխանությունը հարեւան երկրում։
Խորհրդականն անդրադարձել է նաեւ երկու երկրների միջեւ քաղաքական լարվածությանը, այդ թվում՝ լրատվամիջոցներում՝ կրկնելով, որ բոլոր իրանցիները, անկախ իրենց ազգային պատկանելությունից, համարվում են իրանցիներ։ Նրա խոսքով, Իրանը երբեք չի նախանձել իր հարեւաններին. ընդհակառակը, նա նրանց միշտ վերաբերվել է ուշադրությամբ եւ բոլորի հետ դրական հարաբերություններ պահպանելու ցանկությամբ։
«Յուրաքանչյուր ադրբեջանցի իրանցի է, եւ յուրաքանչյուր իրանցի ադրբեջանցի է։ Սա ճիշտ է, նույնիսկ եթե նրանք իրանական անձնագիր չունեն կամ ապրում են Իրանի սահմաններից դուրս»,- շարունակել է առաջնորդի խորհրդականը՝ նշելով, որ ինքը նույնպես ադրբեջանցի է։
«Հպարտությամբ եմ ասում, որ մյուս իրանցիների նման ես ինձ ադրբեջանցի եմ համարում։ Ես գալիս եմ Ալբարզ լեռների ստորոտից։ Ինչպես մյուս իրանցիները, ես հպարտ Իրանի յուրաքանչյուր հատված համարում եմ իմ հոգու եւ սրտի մի անկյուն եւ նույնիսկ կյանքս կտամ այն պաշտպանելու համար։
Թավրիզում շահ Իսմայիլի գահ բարձրանալուց ի վեր Իրանի ժողովուրդը զգացել է իր ազգային ինքնության եւ անկախության նորացումն ու ամրապնդումը, եւ նրա պատմությունը թեւակոխել է իր քաղաքակրթության փայլուն շրջանը: Սա հատկապես ճիշտ է՝ հաշվի առնելով Շահ Իսմայիլի Թավրիզ ժամանումը, որը նշանակալից իրադարձություն էր Իրանի պատմության մեջ, քանի որ թագադրումից հետո նոր թագավորի առաջին պաշտոնական ակտը ողջ երկրում օրհնված շիա հավատքի պաշտոնական ճանաչումն էր:
Պատմության զարմանալի կողմերից մեկն այն է, թե ինչպես կարող է ամուր կրոնական համոզմունքը արդյունավետ կերպով ջնջել երկրի տարբեր էթնիկ խմբերի միջեւ առկա սուր տարբերությունները եւ օգնել վերականգնել երկիրը:
Շիա հավատացյալներն ամբողջ Իրանում աստիճանաբար մի կողմ են դրել իրենց քաղաքական, ռասայական եւ դասակարգային նախապաշարումները՝ իրենց անվանելով «իրանցիներ» եւ փորձեցին վերակենդանացնել իրանական ազգային ինքնությունը:
Ալլամե Աբդուլ Հոսեյն Ամինի Թաբրիզիի «Ալ Գադիրը» ամենակարեւոր աղբյուրն է նրանց համար, ովքեր ցանկանում են հասկանալ շիիզմի խորությունը եւ Ահլ ալ-Բեյթի արդարությունը, ինչպես նաեւ անփոխարինելի է նրանց համար, ովքեր ցանկանում են դրանք համեմատել արեւմտյան փիլիսոփայության հետ:
Ադրբեջանցիների դերն Իրանում դրսեւորվում է վերը նշված բոլոր դեպքերում, եւ այսօր պետք է բարձրաձայն հայտարարել, որ յուրաքանչյուր ադրբեջանցի իրանցի է, եւ յուրաքանչյուր իրանցի ադրբեջանցի է։ Նույնիսկ եթե այդ իրանցիները կամ ադրբեջանցիները ճանապարհորդում են այլ անձնագրով կամ չեն ապրում Իրանում։
Աշխարհի ցանկացած կետում, եթե որեւէ ադրբեջանցի կարող է ազատ արտահայտել իր կարծիքը, նա կա՛մ Իրանի քաղաքացի է, կա՛մ էլ, եթե ոչ, նա աչքի պոչով նայում է Իրանին եւ Իրանն իր սրտում առանձնահատուկ տեղ ունի. անկախ նրանից Իրանի թշնամիները եւ մեր սիրելի Ադրբեջանը դա ուզում են, թե ոչ:
Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը մշտապես ջանքեր է գործադրել հարաբերությունները բարելավելու եւ իր հարեւանների, այդ թվում՝ Ադրբեջանի, Հայաստանի եւ Վրաստանի հետ ցանկացած թյուրիմացություն վերացնելու ուղղությամբ»:
Վելայաթիի խոսքերը Թուրքական պետությունների կազմակերպության 9-րդ գագաթաժողովի ժամանակ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւի հակասական հայտարարության արձագանքն են: Գագաթաժողովը պանթուրքիստական հաստատություն է, որը գովերգում է Թուրքիայի միասնությունն ու ինտեգրումը` ի պատասխան Հայաստանի եւ Ադրբեջանի հետ Իրանի սահմանին նախապես ծրագրված զորավարժություններին։
Ավելի վաղ Իրանի ԱԳՆ-ը էր կանչվել Թեհրանում Ադրբեջանի դեսպանը՝ «հակաիրանական քարոզչության եւ Իսլամական Հանրապետության դեմ Ադրբեջանի պաշտոնյաների եւ լրատվամիջոցների կողմից զրպարտչական արշավի համար»։
Իրանի արտգործնախարարության խոսնակ Նասեր Քանաանին, իր հերթին, իր հայտարարության շրջանակում արձագանքել է Ալիեւի վերջին մեկնաբանություններին՝ արտացոլելով Թեհրանի եւ Երեւանի հարաբերությունների վերաբերյալ անհանգստության զգացումը։
«Մեր սկզբունքային քաղաքականությունը հիմնված է բարիդրացիության եւ բոլոր հարեւանների հետ հարաբերությունների ընդլայնման վրա, եւ հարեւանի հետ կապերի ամրապնդումը չի նշանակում, որ այդ հարաբերություններն ուղղված են մեկ այլ հարեւանի դեմ»,- ասել է Քանաանին։