Արցախի անջատումն այն լուծումն է, որը մենք կպաշտպանենք այստեղ՝ խորհրդարանում. ԵԽ պատգամավոր (տեսանյութ)
Արցախի ազգային շահերի պաշտպանության համար անհրաժեշտ է լուծում, որը թույլ կտա անջատվել ադրբեջանական ռեժիմից: Այս կարծիքին է Եվրոպական խորհրդարանում Ֆրանսիայից պատգամավոր, ԵԽ-Արցախ բարեկամության խմբի համահիմնադիր Ֆրանսուա Ալֆոնսին: Ներկայացնում ենք նրա հարցազրույցը «Լուրերին»:
- Վերջերս խորհրդարանում համաժողով էիք կազմակերպել Արցախի ներկա իրավիճակի վերաբերյալ, մասնավորապես `քննարկելու Ադրբեջանի կողմից պահվող ռազմագերիների ճակատագիրը: Ինչո՞ւ էր սա ձեզ համար կարևոր և ո՞րն էր ամենակարևոր ուղերձը, որը ցանկանում էիք փոխանցել:
- Մենք ԵԽ տարբեր քաղաքական խմբակցություններից մի քանի Եվրախորհրդարանականներ ենք, այդ թվում՝ տիկին Գիյոմը՝ Սոցիալ-դեմոկրատներից, պարոն Պիթեր վան Դալենը՝ ԵԺԿ-ից և անկախ Եվրապատգամավոր տիկին Պոնսատին: Պատերազմի ժամանակ միասին հավաքվել ենք՝ փորձելով մեր աջակցությունը ցուցաբերել արցախցիներին: Ինչ վերաբերում է ինձ, իմ վերջին մանդատի ընթացքում ես հասա մինչև Ստեփանակերտ և հենց այնտեղ հանդիպեցի տեղի իշխանություններին: Ես տիկին Ալեքսանյանին լավ գիտեի, որը պատասխանատու է Արցախի Հանրապետության արտաքին գործերի համար: Հետևաբար, խնդրեցի նրան, որ մեզ առաջին ձեռքից իր վկայությունը փոխանցի Արցախի մարդու իրավունքների պաշտպանի հետ միասին, որը նույնպես տեղում է, որպեսզի եվրոպացի պատգամավորներին տեղեկացնեն այս պատերազմի ավարտից հետո Արցախի ժողովրդի ծայրահեղ ծանր իրավիճակի մասին: Իմ խորին համոզմամբ՝ միջազգային աջակցության անհրաժեշտությունը կարևոր գործոն է` կանխելու նոր զարգացումները, մարդասիրական և քաղաքական աղետը: Կարող եմ ասել՝ բավականին գոհ էի, քանի որ բոլոր խմբակցություններից պատգամավորներ կային, ովքեր հանդես եկան և հստակ ու անմնացորդ աջակցություն ցուցաբերեցին: Կարծում եմ, որ Արցախի հետ բարեկամության մեր ստեղծած խումբը կայացած է խորհրդարանում և ունակ է միջամտելու` ապահովելու համար, որ Եվրոպան այս հակամարտության մեջ հայերի կողքին լինի:
- Հայաստանում շատ է քննարկվում «Անջատում՝ հանուն փրկության» բանաձևի առաջարկը: Ի՞նչ եք կարծում, արդյո՞ք սա լուծում է Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի կարգավորման համար: Կարգավորման միակ ճանապարհն Արցախի անկախությունը ճանաչելն է:
- Բաքվի հետ փոխըմբռնման կարողությունը շատ վտանգված է թվում: Անհերքելի փաստ է, որ Ադրբեջանի նախագահի ձեռնարկած պատերազմը ցույց է տալիս հայ ժողովրդի հետ երկխոսության ցանկության բացակայություն: Ես հավատում եմ, որ Արցախի ազգային շահերի պաշտպանության համար անհրաժեշտ է լուծում, որը թույլ կտա անջատվել ադրբեջանական ռեժիմից: Դա երևի դժվար է ձեռք բերել, դրա իրականացման համար անհրաժեշտ է միջազգային մեծ աջակցություն: Կան այլ իրավիճակներ, ինչպիսին է Պաղեստինը: Դրանք հեշտ ճանապարհներ չեն, բայց ես հավատում եմ, որ դա միակ հնարավոր ճանապարհն է: Արցախի անջատումն այն լուծումն է, որը մենք կպաշտպանենք այստեղ՝ խորհրդարանում:
- Ամբողջ աշխարհի աչքի առջև Շուշին կորցնում է իր հայկական դեմքը: Անգամ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի մասնագետները չեն կարողանում քաղաք մտնել: ԵՄ-ն ի՞նչ մեխանիզմներ կարող է օգտագործել հայկական մշակութային ժառանգությունը պահպանելու համար: Քանի որ նախ Շուշին հայաթափվեց, հիմա էլ հայկական մշակույթն ու ժառանգությունն են ջնջվում:
- Ակնհայտ է, որ հենց դիվանագիտական և տնտեսական ճնշումներն են, որ կարող են թույլ տալ Եվրոպային ազդել Բաքվի կառավարության վրա։ Միջազգային հարաբերություններում Եվրոպան կարող է տարբեր ձևերով ազդել, բայց ես հավատում եմ, որ դիվանագիտական ճնշում գործադրելու իր կարողությունը Եվրոպան կարող է շատ արդյունավետ օգտագործել, եթե, իհարկե, իսկապես կամք ունենա։ Եթե հնարավորության դեպքում դա ուղեկցվի տնտեսական պատժամիջոցներով, հստակ փոփոխությունները տեսանելի կլինեն, բավական է միայն գործնականում կիրառել: Պետք է գիտակցել, որ ադրբեջանական վերահսկողության տակ գտնվող տարածքներում հայկական մշակութային ժառանգության ավերածությունն անտանելի է: Բոլոր միջոցները պետք է օգտագործվեն, և ես հավատում եմ, որ Եվրոպան ունի այդ միջոցները: Ոչ միայնակ, այլ տերությունների հետ, որոնք երաշխավոր են խաղաղության և արցախահայության ճակատագրի համար: Խոսքս նախ Մինսկի խմբի և Ռուսաստանի մասին է: Պետք է շատ հստակ ուղերձ հղենք Բաքվին, որ մշակութային արժեքների նկատմամբ նրա չարաշահումներն անտանելի են:
- Ադրբեջանական բանակը ներխուժում է Հայաստանի միջազգայնորեն ճանաչված տարածք: Ի՞նչ եք կարծում, արդյո՞ք սա տեղի է ունենում պարզապես այն պատճառով, որ Արցախի դեմ ագրեսիան անպատիժ մնաց:
- Այո, դա ռազմական գերակայության զգացումն է, որն ունի այսօր Ադրբեջանի ռեժիմը: Դա բռնապետություն է, որտեղ չկա ժողովրդավարության զգացում: Ռեժիմի ագրեսիվ գայթակղությունն ակնհայտ է: Հենց սրա համար է, որ անհրաժեշտ է օգտագործել միջազգային ազդեցության միջոցները՝ իրավիճակը համախմբելու և արցախահայության համար է՛լ ավելի դժվար դարձնելուց խուսափելու համար, ինչպիսիք են մարդասիրական օգնությունը, քաղաքական և դիվանագիտական աջակցությունը և հնարավոր է նաև ռազմական աջակցությունը: Ադրբեջանը, օրինակ, ռազմական աջակցություն է ստացել Թուրքիայից: Պետք է կարողանանք իսկապես կենտրոնանալ այդ ուղղությամբ և բարձրաձայնենք, որ Եվրոպայի դարպասների մոտ անհնար է, որպեսզի մի ժողովուրդ զրկվի իր պատմական տարածքից:
- Ֆրանսիայի նախագահն ասաց, որ հարցի լուծումը տեսնում է ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի շրջանակներում և անհրաժեշտության դեպքում Ֆրանսիան պատրաստ է ռազմական օգնություն ցուցաբերել նաև խնդրի լուծման միջազգային ջանքերին: Դուք սա հնարավո՞ր եք համարում:
- Ֆրանսիան կարևոր ռազմական և քաղաքական տերություն է: Այն ներգրավված է Եվրոպայի սահմաններից դուրս գտնվող մի քանի ճակատներում՝ Մալիում, Սիրիայում՝ ընդդեմ Իսլամական պետության: Կարծում եմ, որ ինչ-որ պահի, այո՛, ինչու ոչ, կարող է: Ամեն ինչ կախված կլինի նրանից, թե որքան ագրեսիվ է Բաքվի ռեժիմը: Բայց ինչ-որ պահի միջազգային և դիվանագիտական ասպարեզում կան սադրանքների մակարդակներ, որոնց դուք պետք է կարողանաք վերջ տալ:
- ԵԽ-ում Թուրքիան վերջին օրերին շատ քննադատվեց, հատկապես նոր զեկույցը լուրջ մտահոգությունների մասին է բարձրաձայնում։ Ինչպե՞ս եք գնահատում Թուրքիայի միջամտությունը Ղարաբաղի դեմ պատերազմում և, հատկապես, նրա հետպատերազմյան քաղաքականությունը տարածաշրջանում:
- Թուրքիան իսկական խնդիր է Եվրոպայի համար այնքանով, որքանով որ դա բռնապետական ռեժիմ է: Հետևանքները կարելի է տեսնել Քրդստանի մակարդակում, ընդհանուր առմամբ՝ Թուրքիայի ներքին մակարդակում: Բազմաթիվ ժողովրդավար քաղաքական գործիչներ բանտարկված են, խոչընդոտված է նրանց իրավունքը կատարել այն մանդատները, որոնց համար ընտրվել են: Թուրքիան ներսից բռնապետական, իսկ դրսից սպառնացող ռեժիմ է: Այսինքն՝ դա հսկայական ճնշում և սպառնալիք է ստեղծում Սիրիայի, Իրաքի և Հայաստանի սահմաններին: Եվ ահա, ևս մեկ անգամ, Եվրոպան ունի գործողության միջոցներ, այսինքն` Թուրքիայի արտաքին առևտուրը մեծ մասամբ ուղղված է դեպի Եվրոպա, ուստի մենք կարող ենք տնտեսական պատժամիջոցներ կիրառել և ուժերի հավասարակշռություն հաստատել: Դա արդեն մի փոքր արել ենք Հունաստանի հետ հակամարտության ընթացքում, քանի որ Հունաստանը ԵՄ անդամ է։ Հայաստանն անդամ չէ, բայց պարզ է, որ այն գտնվում է Եվրոպայի անմիջական հարևանությամբ: Եվրոպան, առավել քան աշխարհի ցանկացած այլ հատված, պետք է ավելի մեծ զգոնություն ցուցաբերի և, միևնույն ժամանակ, Եվրոպան առաջնային պատասխանատվություն է կրում, քանի որ հենց նա ունի առավելագույն լծակները: Դե իսկ առևտրային զենքը շատ ավելի ուժեղ է:
- Այո՛, հենց դա էի ուզում հարցնել զրույցն ամփոփելու համար։ Արդյո/ք ԵՄ-ն գործում և հակազդում է իր հնարավորությունների ողջ ներուժով։ Ինչպես նշեցիք՝ միակն է, որ կարող է ազդել Թուրքիայի վրա, բայց վարանում է։
- Իհարկե ոչ: Ներքին պատճառներով, քանի որ որոշումների կայացման եվրոպական գործընթացները հակասական գործընթացներ են, քանի որ կան տարբեր անդամ պետություններ: Իսկ տնտեսական պատժամիջոցները կարող են լինել կոլեկտիվ: Բոլոր երկրները պետք է համաձայնվեն: Թուրքիայի նկատմամբ քաղաքական կամքն այնքան ուժեղ չէ, որքան ես կցանկանայի, այս դեպքում ես տեսնում եմ, որ Ֆրանսիան ավելի առաջադեմ դիրք ունի, քան Միության մյուս երկրները: