Այնքան հուզիչ է, որ պատերազմական այս խառը շրջանում արվեստը միավորեց բոլորիս. Զառա Հակոբյան
Հայաստանը կդառնա ԱՊՀ առաջին երկիրը, որտեղ հանդիսատեսը հնարավորություն կունենա դիտելու Էնդրյու Լլոյդ Ուեբերի բրոդվեյան աշխարհահռչակ «Սանսեթ բուլվար» մյուզիքլը՝ Անտոն Մուզիկանտսկու բեմադրությամբ։ Մեր իրականության մեջ նախադեպը չունեցող այս նախագծում ներգրավված են ռուս, վրացի, ղազախ մի ամբողջ աստղաբույլ եւ, իհարկե, հայ թատրոնի լավագույնները, որոնք հաղթահարել են լեգենդար «Սանսեթ բուլվար»-ում դերակատարում ունենալու քաստինգը: Նրանց շարքում է նաեւ Երեւանի պետական Կամերային երաժշտական թատրոնի փակվելուց հետո՝ Սոս Սարգսյանի անվան Համազգային թատրոնի դերասանուհի դարձած ԶԱՌԱ ՀԱԿՈԲՅԱՆԸ, ում հետ զրուցել է «Իրավունք»-ը:
«ՄՇԱԿՈՒՅԹԸ ՄԵԿ ՏԱՆԻՔԻ ՆԵՐՔՈ Է ՀԱՄԱԽՄԲԵԼ ՀԱՅԻՆ, ՌՈՒՍԻՆ, ՎՐԱՑՈՒՆ, ՂԱԶԱԽԻՆ…»
- Բավական լայն արձագանք է գտել «Սանսեթ բուլվար»-ի առաջիկա պրեմիերան: Կբացե՞ք փակագծերը, թե ինչ է սպասվում հայաստանյան հանդիսատեսին:
- Մյուզիքլի ժանրը Հայաստանի հանդիսատեսի համար մի փոքր խորթ է, թվում է՝ հեռու է մեզնից, մինչդեռ կգան եւ կտեսնեն, որ մենք էլ կարող ենք: Կվայելեն չքնաղ բրոդվեյան երաժշտություն, կտեսնեն գեղեցիկ պարեր, «Հայֆիլմ»-ից վերակենդանացված 40-ականների պատմական լուսարձակներ՝ նորովի լուծումներով, պրոֆեսիոնալ կատարված աշխատանք՝ յուրահատուկ ձեռագրով: Համոզված եմ՝ երկու ժամից ավել մեծ բավականություն են ստանալու: «Սանսեթ բուլվար»-ը հետաքրքիր պատմություն է, Անտոն Մուզիկանտսկու բեմադրությունը՝ շատ հուզիչ, իսկ գլխավոր հերոսուհուն՝ Նորմա Դեզմոնդին մարմնավորած հեղինակավոր դերասանուհի ու երգչուհի Թամարա Գվերդցիտելին մեծ սիրով եւ նվիրվածությամբ է ընկղմվել այս աշխատանքին: Այնպես որ, վստահ եմ՝ նա էլ իր հերթին շատ դրական լիցքեր կհաղորդի հանդիսատեսին: Ուստի՝ հորդորում եմ բաց չթողնել այս հնարավորությունը եւ պարտադիր գալ ու դիտել, որովհետեւ բացառիկ երեւույթ է Հայաստանում նման մասշտաբի մյուզիքլի բեմադրելը՝ միջազգային դեմքերով եւ մասնագետներով: Skyfist studio պրոդյուսերական ընկերությունը՝ Պողոս Հարությունյանի ղեկավարությամբ, մեր հասարակության եւ դերասանների համար շատ մեծ նվեր է արել: Ահռելի գումարներ են ծախսել, որոնք, բնականաբար, տոմսերի վաճառքից ստացված գումարներով չեն վերադարձվելու: Տոմսերը սկսվում են 5 հազար դրամից, որ ոչ միայն հնարավորություն ունեցող մարդիկ վայելեն այս հաճույքը, այլ նաեւ մյուս շերտերը՝ապրիլի 6-12-ը Կարեն Դեմիրճյանի անվան Մարզահամերգային համալիրում:
- Դուք անդրադարձաք Թամարա Գվերդցիտելիի դերակատարությանը: Ինչպիսի՞ն է նա փորձերի ժամանակ եւ ընդհանրապես՝ հե՞շտ եք «լեզու գտնում» միմյանց հետ՝ հաշվի առնոլով, որ մյուզիքլում ներգրավված են տարբեր ազգերի ներկայացուցիչներ:
- Հաճելի է աշխատանքային այս գործընթացն անցնել նրա հետ: Շատ լավ անձնավորություն է, իր համար էլ է կարեւոր այս նախագիծը, եւ նա անում է առավելագույնը: Գիտեք, այնքան սեր կա փորձերի ժամանակ եւ բոլորի համար այնքան հուզիչ է, որ պատերազմական այս խառը շրջանում մշակույթը մեկ տանիքի ներքո է համախմբել հային, ռուսին, վրացուն, ղազախին… Ռուսաստանը պատերազմի մեջ է, Վրաստանում էլ հանգիստ չէ, մեզ մոտ էլ, բայց մի կաթիլ բարությունը միավորել է եւ ստեղծել ուրիշ աշխարհ: Եվ հենց այս ջերմությունն ենք ուզում փոխանցել նաեւ հանդիսատեսին: Շատ լավ կլիներ, որ ժողովուրդները ոչ թե լինեն կոնֆլիկտների ու պատերազմների մեջ իրար հետ, այլ կարողանան այսպես համագործակցել, ընդ որում՝ բացի մշակույթից, նաեւ այլ բոլոր բնագավառներում: Բացի նրանից, որ լավ մասնագետներ են հավաքվել, նաեւ շատ լավ անձնավորություններ են, ինչը կարեւոր է: Պետք է մարդկային շփումը տեղի ունենա, որ կարողանաս ստեղծագործել: Ասեմ, որ «Սանսեթ բուլվար»-ի հայաստանյան բեմադրության պատրաստման յուրաքանչյուր փուլ ստուգվում եւ հավանության է արժանանում Էնդրյու Լլոյդ Ուեբերի ընկերության լոնդոնյան գրասենյակի կողմից եւ իրականացվում իրավատերերի թույլտվությամբ: Այսպիսի հեղինակային իրավունքներ ձեռք բերելն այդքան էլ հեշտ չէ եւ նաեւ թանկ հաճույք է: Որքանով տեղյալ եմ անգամ համաձայնեցվել է, թե ովքեր են լինելու գլխավոր դերերում:
«ԹԱՆԿ ՀԱՃՈՒՅՔ Է ՄՅՈՒԶԻՔԼ ԲԵՄԱԴՐԵԼԸ ՄԵՐ ՊԵՍ ԱՂՔԱՏ ԵՐԿՐԻ ՀԱՄԱՐ»
- Ո՞ւմ եք Դուք մարմնավորում այս մյուզիքլում եւ էլ ի՞նչ հայտնի հայ անուններ կան ներգրավված բեմադրության մեջ:
- Գլխավոր դերակատարները մի քանիսն են. Թամարա Գվերդցիտելի (Նորմա Դեզմոնդ), Եվգենի Ելպաշեւ (Ջո Գիլիս), Ալիա Ագադիլովա (Բեթի Շեյֆեր), Արթուր Մանուկյան (Մաքս ֆոն Մայերլինգ), Արամ Կարախանյան (Շելդրեյք/Մանֆրեդ), Սերգեյ Դանիելյան (Սեսիլ Դեմիլ): Մնացածը երկրորդական, բայց ոչ պակաս կարեւոր դերակատարներ են, եւ բոլորն ունեն իրենց ուրույն տեղը՝ մի քանի կերպար կերտելով եւ ապահովելով ներկայացման, այսպես ասած, համն ու հոտը: Այդ նպատակով կարվել է բազմաթիվ հագուստներ, ձեռք են բերվել կեղծամներ, ոչինչ չեն խնայել, որպեսզի ամեն ինչ լինի բարձր մակարդակով: Նույնիսկ Անտոն Մուզիկանտսկին է շեշտում, որ ոչ բոլոր երկրներում է, որ ռեժիսորի ցանկացած կապրիզին եւ ցանկությանն ասում են՝ խնդիր չկա, մենք կանենք: Նշեմ, որ գործողությունները կատարվում է «Փարամաունթ Փիքչըրս» կինոստուդիայում եւ ներկայացվում 40-ականների համր ֆիլմի ժամանակաշրջանը, այնտեղի թոհուբոհը: Կերպարների շարքում կա սցենարիստ, դիմահարդար, լրագրող… Բավականին հետաքրքիր է նույն բեմադրության ժամանակ մի քանի կերպար կերտելը: Ժանրի բարդությունը ոչ միայն նրանում է, որ արագ պետք է փոխվես եւ ուրիշ կերպարով կրկին բեմ բարձրանաս, այլ, միեւնույն ժամանակ, ներկայանաս ե՛ւ պարով, ե՛ւ երգով, ե՛ւ դերասանի վարպետությամբ: Միայն գլխավոր դերակատարներն են, որ սկզբից մինչեւ վերջ իրենց մեկ կերպարով են հանդես գալիս:
- Բավականին լուրջ քաստինգ է անցկացվել՝ մյուզիքլում դեր ստանալու համար: Ի՞նչ կասեք այս մասին:
- Քաստինգը մոտ 5 օր տեւեց, որին մեծ թվով դերասաններ են մասնակցել տարբեր թատրոններից, նույնիսկ օպերային թատրոնի երգիչներ: Բայց այս ժանրը բավականին բարդ է ու պահանջում է ե՛ւ դերասանի վարպետություն, ե՛ւ պարողի հմտություններ, ե՛ւ ոկալային տվյալներ: Այսինքն՝ այս երեք հմտությունը պետք է սինթեզված լիներ մեկում եւ համապատասխաներ տվյալ ստեղծագործության կերպարներին՝ վիզուալ առումով եւս: Իսկ մեր երկրում այդ ժանրն իմ կարծիքով՝ շատ տխուր վիճակում է: Թատերական ինստիտուտում ունենք համապատասխան ֆակուլտետ, ուսանողները սովորելու համար բավականին մեծ գումարներ են վճարում, բայց անհրաժեշտ դպրոց չեն անցնում: Եվ դրա համար հետեւանքը եղավ այն, որ փակվեց Կամերային երաժշտական թատրոնը, համատասխան մասնագետներ չկային, որ տեր կանգնեին այդ թատրոնին, որը ժամանակին հենց մյուզիքլի ժանրում էր աշխատում: Համարեցին, որ մենք չենք կարո՞ղ, թերագնահատեցի՞ն դերասաններին, թե՞ պատճառն այն էր, որ բավականին թանկ հաճույք է մյուզիքլներ բեմադրելը մեր պես աղքատ երկրի համար: Այո, մի քիչ թանկ հաճույք է, քանի որ մյուզիքլը բավականին ծախսատար է, պահանջում է ճոխ դեկորներ, այստեղ խնայողական մոտեցումը լավ արդյունքի չի բերի: Իսկ տոմսերը մեր երկրի պետական թատրոններում սկսվում է 1500 դրամից, ինչն, ըստ իս, բավականին սխալ է: Կան կոմերցիոն ներկայացումներ, որոնց գները սկսվում է 5-6 հազար դրամից, բայց հանդիսատեսը գնում է: Այսինքն՝ խնդիրը գումարի մեջ չէ, որ պետությունն ասում է, թե 1500 դրամով վաճառենք տոմսերը, որ բոլորը հնարավորություն ունենան դիտելու: Փաստորեն, մեր հանդիսատեսի ճաշակն է պետք բարձրացնել: Բնավ, չեմ ուզում վիրավորել, կոմերցիոն ներկայացումներն էլ իրենց ուրույն տեղն ու հանդիսատեսն ունեն: Բայց չէ որ ինտելեկտուալ եւ բարձր արվեստի կարիքն էլ պետք է ունենա հասարակությունը: Այն հասարակությունը, որը դրա կարիքը չունի, չի կարող որակով լինել: Օրինակ, Եվրոպայում շատ բարձր է գնահատվում արվեստը, իսկ Հայաստանում 3 դոլար էլ չի անում թատրոնի մեկ տոմսը: Սա վիրավորական է դերասանների համար, ովքեր բեմում այդքան տանջանք են կրում, բայց, կներեք, տաքսիից էժան է վաճառվում նրանց աշխատանքը: Սա էլ դերասանի վրա է անդրադառնում. պետական թատրոնի դերասանը ցածր աշխատավարձ է ստանում, մինչդեռ մյուզիքլի դեպքում՝ պետք է առավոտից երեկո զբաղվես քո մարմնով, ոկալով եւ ուրիշ ոչինչով: Բայց, 70 հազար դրամով առավոտից իրիկուն աշխատելը մի քիչ ռեալ չէ մեր երկրում:
«ԱՄԻՍՈՒԿԵՍՈՒՄ, ԻՍԿԱՊԵՍ, ԱՐԵԼ ԵՆՔ ԱՆՀՆԱՐԻՆԸ»
- Փաստորեն, «Սանսեթ բուլվար»-ը եկավ Հայաստան նաեւ ապացուցելու, որ Կամերային երաժշտական թատրոնը փակելը, ամեն դեպքում, սխա՞լ էր:
- Այո, նույնիսկ կարելի էր համագործակցել Սերգեյ Սմբատյանի սիմֆոնիկ նվագախմբի հետ, որն ասում էին, թե փորձատեղ չունի եւ ուզում էին բերել Կամերային երաժշտական թատրոնի տեղը: Իհարկե, այնպես չէ, որ մենք հիմա վատ տեղ ենք ընկել: Անձամբ ես շատ գոհ եմ Համազգային թատրոնից, իմ ամենասիրելի թատրոնն է, որտեղ հիմա աշխատում եմ: Բայց թատրոնը փակելն, իսկապես, սխալ էր, կարելի էր համատեղել սիմֆոնիկ նվագախմբի հետ աշխատանքը, նոր կադրեր, մասնագետներ բերել եւ ոտքի կանգնեցնել մյուզիքլի ժանրը հենց Կամերային երաժշտական թատրոնում: Տեսնելով, թե այս ամիսուկեսում ինչպիսի արդյունքի ենք հասել՝ ակնհայտ էր, որ կարելի էր թատրոնում էլ հասնել, ուղղակի, պետք էր բերել համապատասխան մասնագետներ, ու մենք կարող էինք լավագույնս ներկայանալ հանդիսատեսին: Եթե բաց ունենք, այդ ժանրում մեր դպրոցը մի քիչ թերի է, ոչ թե պետք էր արմատախիլ անել, փակել եւ ասել՝ եթե չունենք, չանենք, այլ պետական ծրագրեր մշակել, բերել մասնագետների, ուղարկել վերապատրաստումների: Փորձի փոխանակում պարտադիր պետք է եւ չպետք է հանձնվել, ընդ որում՝ սա վերաբերում է բոլոր բնագավառներին: Մենք ունենք ներուժ, ուղղակի պետք է աշխատել, չպետք է բավարարվել այնքանով, ինչ ունենք, որովհետեւ այն տանում է դեպի մահ ամեն բնագավառում: Պետք է ձգտել, սովորել, հասնել այն պրոֆեսիոնալիզմին եւ պահանջներին, որ 21-րդ դարում արդեն հասել են զարգացած երկրները: Ի դեպ, քանի որ անդրադարձա նվագախմբին, ասեմ նաեւ, որ մյուզիքլի ժամանակ լինելու են 40 հոգուց բաղկացած վերոնշյալ սիմֆոնիկ նվագախմբի երաժիշտները: Բախտի բերմամբ, թե՝ պատահմամբ, մյուզիքլում մենք աշխատելու ենք նույն բեմում, ինչը ժամանակին առաջարկվել էր ԿԳՄՍ նախարարությանը, բայց չընդունեցին: Պատմության մեջ ամենաշատ կազմով նվագախումբն է, որը նվագակցելու է «Սանսեթ բուլվարի» համար՝ Մարիամ Բարսկայայի դիրիժորությամբ:
- Կարծում եք, որ մյուզիքլի ժանրում մեր դերասանները փորձի պակա՞ս ունեն, այս առումով՝ ի՞նչ դժվարությունների առաջ կանգնեցիք:
- Քաստինգից հետո, երբ ընտրվեցին տարբեր թատրոններից դերասաններ, ինչպես ասացի՝ մեկը լավ պարում է էր, մյուսը լավ երգում, երրորդի դերասանական վարպետությունն էր շատ ուժեղ, բայց երեքը մեկում դժվար էր գտնել: Ըստ դերակատարումների են ընտրվել դերասանները: Փորձերի ընթացքում անցանք շատ կարեւոր մի փուլ, կարող եմ ասել, որ սա վերապատրաստում է մեզ համար: Այսպիսի մասնագետների հետ աշխատելը մեծ առաջընթաց է մեր մասնագիտականում: Ամիսուկեսում, իսկապես, արել ենք անհնարինը: Ու շատ լավ է, որ մյուզիքլում ներգրավված են նաեւ ռուս դերասաններ, ինչու ոչ, որոշ բաներ նրանք սովորում են հայ դերասաններից, քանի որ մեր դերասանները խարիզմատիկ են, շատ խիտ գույներով են ու ունեն ուրիշ էներգետիկա: Մենք էլ իրենցից սովորում ենք իրենց կարգապահությունը: Ոչ միայն մշակույթի բնագավառում է այդպես, ինձ թվում է՝ ցանկացած ոլորտում շատ բան ունենք սովորելու արտերկրի դպրոցներից, դրվածքից, աշխատասիրությունից: Ամեն ինչ ժամանակին սկսել, տրվել գործին 100 տոկոսով եւ մինչեւ վերջ գնալ. սա է այն բանաձեւը, որով հասնում են մաքսիմալ կատարելության: Մենք պետք է սա ընդօրինակենք: Ասեմ, որ հայտնի շատ հայ դերասաններ կան, որոնք գումարներ են ծախսում Ռուսաստանում կամ այլ երկրներում՝ վարպետության դասեր անցնելու համար: Իսկ մենք ոչ թե վճարում ենք, դեռ մի բան էլ նորմալ վարձատրվում ենք: Սա մեծ հնարավորություն էր հայ դերասաններիս համար՝ այն էլ այս դժվարին օրերին:
- Ի՞նչ ապագա է սպասվում Անտոն Մուզիկանտսկու բեմադրությամբ՝ «Սանսեթ բուլվար» մյուզիքլին՝ հայաստանյան մեծ պրեմիերայից հետո:
- Իհարկե, պրոդյուսերը նպատակ, մենք էլ մեծ ցանկություն ունենք նաեւ հյուրախաղերի, բայց ամեն ինչ կախված է, երեւի, թե ինչ արդյունքի կհասնենք Հայաստանում: Առայժմ հստակ ոչինչ չկա, քանի որ աշխարհում էլ տատանվող շրջափուլում ենք: Չես կարող ասել, թե վաղն ինչ տեղի կունենա: Ի դեպ, «Սանսեթ բուլվար» մյուզիքլի առաջնախաղը պետք է տեղի ունենար նախորդ տարվա աշնանը, բայց սեպտեմբերի 13-ին, երբ մեզ մոտ պատերազմը նորից սկսվեց, ընդհատվեցին փորձերը եւ վերականգնվեցին միայն մոտավորապես մեկուկես ամիս առաջ: Ուժ հավաքեցինք մեր մեջ եւ կրկին սկսեցինք զրոյից: Դրա համար ինչ-որ բան պլանավորել հնարավոր չէ, որովհետեւ հեղեղուկ աշխարհում ենք ապրում: Ամեն դեպքում, շատ ափսոս կլինի, որ այս մեծ աշխատանքը վեց ցուցադրությամբ ավարտվի: