Հոգեկան առողջության վրա մեր օրերում մեծ ազդեցություն են թողնում գաջեթները
«Խոսելու ժամանակը» միջոցառումը, որն այս տարի անցկացվում է փետրվարի 6-ին, առաջին անգամ կազմակերպվել է 2014 թվականին` նպատակ ունենալով վերջ տալ հոգեկան առողջության խարանին և խտրականությանը: Ունենալով շատ կարևոր դեր հոգեկան առողջության մասին մեկ անգամ ևս խոսելու և խնդիրները վեր հանելու գործում, միջոցառումը կրում է շարունակական բնույթ և կազմակերպվում է ամեն տարի:
ԵՊԲՀ առողջապահական ծրագրերի ազգային գիտահետազոտական «Հերացի» կենտրոնը գրում է, որ, ըստ մասնագետների կանխատեսումների, մեզանից յուրաքանչյուր չորրորդը մեկ տարվա ընթացքում ունենում է հոգեկան առողջության հետ կապված խնդիրներ. «Իսկ սոցիալական ճգնաժամը նպաստում է հոգեկան առողջության վատթարացմանը: Բնակչության սոցիալապես անապահով խմբերում յուրաքանչյուր հինգերորդը երկու անգամ ավելի հավանական է, որ հոգեկան առողջության հետ կապված խնդիրներ ունենա, քան ավելի ապահովված խմբերի մարդիկ: Բայց մենք միշտ չէ, որ հոգ ենք տանում մեր հոգեկան առողջության մասին: Երբեմն ավելի հեշտ է մարդկանց ասել, որ մենք «լավ ենք», քան ասել, թե իրականում ինչ ենք զգում և ինչ է կատարվում մեր ներաշխարհում:
Հոգեկան առողջության վրա մեր օրերում մեծ ազդեցություն են թողնում գաջեթները:
Վերջին վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ բջջային հեռախոսներից օգտվողները օրական 81 անգամ ստուգում են իրենց հեռախոսները և սարքի վրա ծախսում օրական միջինը 4.9 ժամ: Ավելի երիտասարդ օգտվողները, հատկապես նրանք, ովքեր ծնվել են 1990-ականների կեսերից մինչև 2010-ականների սկիզբը, որոնք կոչվում են Z սերունդ, օրական գրեթե 16 ժամ են ծախսում գաջեթների վրա: Այնուամենայնիվ, ժամանակակից տեխնոլոգիաների վրա հիմնված աշխարհում բջջային հեռախոսները միայն մեկն են այն բազմաթիվ էլեկտրոնային հարմարանքներից, որոնք օգնում, ուղղորդում և երբեմն թելադրում են մարդու կյանքի պայմանները:
Բացի ֆիզիոլոգիական հետևանքներից, գաջեթներից կախվածությունը բացասաբար է անդրադառնում նաև մարդկանց հոգեկան առողջության վրա: Մարդիկ, ովքեր կախված են ժամանակակից սարքավորումներից, հաճախ անհանգստություն են ցուցաբերում և բաժանման վախ են զգում, երբ նույնիսկ մի պահ հեռու են գտնվում այդ սարքերից: Հաղորդվում է, որ նրանք զգում են, որ անցանց ռեժիմում գտնվելու ընթացքում կարևոր բան են կորցնում: Բացի այդ, դեմ առ դեմ շփման վրա ծախսված ժամանակի կրճատումը հանգեցնում է նրան, որ այդպիսի մարդիկ սկսում են զգալ, որ իրենց ցանցից դուրս հարաբերությունները ոչ ադեկվատ են և պակաս օգտակար կամ արդյունավետ: Սա նաև հանգեցնում է միայնության, քանի որ նրանք ավելի ու ավելի են զգում իրենց ֆիզիկական միջավայրի աջակցության պակասը: Արդյունքում, գաջեթների գերօգտագործումը կապված է այնպիսի պայմանների նկատմամբ խոցելիության բարձրացման հետ, ինչպիսիք են դեպրեսիան և անհանգստությունը:
«Խոսելու ժամանակ»-ին հատկացված օր անցկացնելը, որը հատուկ նախատեսված է հոգեկան առողջության խնդիրները քննարկելու համար, կարող է օգնել վերացնել խարանը այն մասին, թե ինչը կարող է անհարմար թեմա թվալ՝ խրախուսելով ընտանիքի անդամներին, ընկերների, ինչպես նաև աշխատակիցներին ազատ խոսել և կիսվել իրենց զգացմունքներով: Ինչպես ընդգծում է «Խոսելու ժամանակ» օրվա կարևորությունը, զրույցը կարող է փոխել կյանքը, և կարեկցանք, հասկացողություն և աջակցություն ցուցաբերելը կարող է մեծապես օգնել դիմացինին հոգ տանել իր հոգեկան բարեկեցության մասին:
Իսկ ինչու է «Խոսելու ժամանակ»-ը կարևոր հատկապես աշխատավայրի համար:
Ըստ Միացյալ Թագավորության Առողջապահության և անվտանգության վարչության` յուրաքանչյուր մարդ կյանքի մեկ կամ մի քանի փուլերում բախվում է հոգեկան առողջության հետ կապված խնդիրների, ընդ որում ամենատարածված խնդիրներից են անհանգստությունն ու դեպրեսիան: Աշխատավայրում սթրեսը, որը սրվում է առօրյա կյանքում բոլորիս առջև ծառացած մարտահրավերներով, կարող է լուրջ վնաս հասցնել աշխատակիցների հոգեկան առողջությանը ՝ հանգեցնելով անհանգստության, դեպրեսիայի, հյուծվածության և այրման ախտանիշների:
Անգլիայի առողջապահության նախարարության 2023 թվականի վերջին վիճակագրությունը մատնանշում է վատ հոգեկան առողջությունը՝ որպես հիվանդության երկարատև արձակուրդների ավելի քան 51%-ի պատճառ: Դելոյթի կողմից անցկացված հարցումը նաև ցույց է տվել, որ տարբեր կազմակերպություններում աշխատողների 60%-ը լրջորեն մտածում է իրենց ներկայիս պաշտոններից հեռանալու մասին՝ հանուն այն աշխատանքի, որն ավելի լավ կաջակցի նրանց մտավոր բարեկեցությանը: Այս աշխատակիցները հայտնել են մեծ ծանրաբեռնվածության, իրենց չաջակցող քաղաքականության և հատուկ գործառույթների և պարտականությունների կատարման հմտությունների ուսուցման բացակայության մասին՝ որպես իրենց աշխատանքի ասպեկտներ, որոնք բացասաբար են ազդել նրանց հոգեկան առողջության վրա:
Այս բացահայտումները ցույց են տալիս, թե որքան ծանր կարող են լինել աշխատողների վատ հոգեկան առողջության հետևանքները, երբ սթրեսի, անհանգստության կամ ընկճվածության մեջ գտնվող աշխատակիցները չեն կարող աշխատել և իրենց լավագույնս զգալ: Վատ հոգեկան առողջություն ունեցող աշխատակիցները ոչ միայն ավելի քիչ ներգրավված կլինեն աշխատանքի մեջ, այլև կազմակերպության արտադրողականությունը կարող է նվազել ձգձգումների, անորակ կամ կես դրույքով աշխատանքի պատճառով:
Հոգեկան առողջության վատթարացման պատճառները կարող են շատ լինել, և աշխատանքը կարող է ոչ մի կապ չունենալ դրա հետ: Այնուամենայնիվ, ակնհայտ է որ բարենպաստ, հոգատար աշխատանքային միջավայրը կարող է հեշտացնել աշխատանքից դուրս ծագող ցանկացած խնդրի լուծումը:
Հոգեկան առողջության մասին խոսելը, առավել ևս թեմայի շուրջ զրույց սկսելը, միշտ չէ, որ հեշտ է: Այնուամենայնիվ, անվտանգ միջավայրում բաց հաղորդակցության միջոցով է, որ մենք կարող ենք բարձրացնել իրազեկությունը, ընդլայնել գիտելիքներն ու հասկացողությունը, վերացնել խարանը և օգնել բարելավել մեզ շրջապատող մարդկանց մտավոր բարեկեցությունը»։