Արսեն Թորոսյանը՝ զոհերի վերջնական թվի, վիրավորների բուժման, իր հետագա պաշտոնավարման և պատերազմի ելքի մասին (տեսանյութ)
Factor.am-ի հարցազրույցը ՀՀ առողջապահության նախարար Արսեն Թորոսյանի հետ
– Պարո՛ն նախարար, Արցախի դեմ պատերազմում հայկական կողմի ունեցած զոհերի հստակ թիվ ներկայացված չէ։ Առողջապահության նախարարությունը հերքել է Սերժ Սարգսյանի փեսա Միքայել Մինասյանի հրապարակած տվյալը, թե 4․750 զոհ ենք ունեցել։ Այն լկտի սուտ որակելով՝ Ձեր խոսնակը նշել էր, որ նոյեմբերի 14-ի դրությամբ՝ դատաբժշկական ծառայության կողմից փորձաքննվել են 2․317 զոհված զինծառայողների դիակներ, որոնց մեջ կան նաև չճանաչվածներ, և որ հակառակորդի մոտ մնացած զոհված զինծառայողների դիերի փոխանակման գործընթացը նոր է սկսվել և հակամարտող կողմերը չեն կարող այս պահին տիրապետել վերջնական թվի։ Նախ՝ եթե չկային վերջնական թվեր, ինչպե՞ս էր հնարավոր ասվածը «լկտի սուտ» որակել։ Եվ ապա՝ խնդրում եմ ներկայացրեք այսօրվա դրությամբ առկա թվերը։
– Նույն տրամաբանությամբ կարելի է ասել, որ 15․000 զոհ ենք ունեցել և ոչ թե 4․750 անհայտ ինչ-որ թիվ։ Մենք խոսում ենք փաստերով։ Մենք երեկ երեկոյի դրությամբ դատաբժշկական փորձաքննություն ենք արել 2660 զոհված զինծառայողի կամ մասունքի։ Այսինքն՝ միևնույն է, այդ թիվը շատ հեռու է տարածվող այդ անհեթեթ թվից։ Մենք վստահ չենք թվի մեջ, պրոցեսն ընթացքում է և դժբախտաբար, ես ուզում եմ հիշեցնել, որ մենք Արցախյան առաջին պատերազմից մինչև հիմա հարյուրավոր անհետ կորածներ ունենք, որոնց մասին որևէ տեղեկատվություն չկա և պատերազմներում միշտ այդպես են ավարտվում՝ չի լիոնւմ 100% ինֆորմացիա բոլորի վերաբերյալ։ Սա ես ասում եմ որպես անհայտ կորածի եղբայր՝ իմ հորեղբոր որդին էլ է անհետ կորածների մեջ, որպեսզի այնպիսի տպավորություն չստեղծվի, որ ես խոսում եմ որպես պետական պաշտոնյա կամ անհաղորդ անձ։
– Կարո՞ղ եք երաշխավորել, որ այսօր ամեն ինչ արվում է՝ վիրավորների անհրաժեշտ բուժօգնության համար։ Ենթադրվում է՝ կլինեն վիրավորումների ծանր դեպքեր, առողջապահական համակարգը ի՞նչ կարիքներ ունի՝ դեղորայք, սարքավորումներ, անձնակազմ։ Բավարարո՞ւմ են։
– Բավարարում են ամբողջությամբ, որովհետև կատարվել են մեծածավալ ձեռքբերումներ և տեխնիկական միջոցների, օրինակ նույն օդափոխության սարքերը, որ օգտագործում ենք կորոնավիրուսի համար, օգտագործվել է նաև ծանր վիրավորում ստացած զինծառայողների համար։ Կամ շարժական ռենտգեն սարքերը, որ թոքերի համար էինք օգտագործում, այս պարագայում օգտագործվել է նաև կոտրվածքների համար։ Ինչպես նաև հատուկ ուզում եմ շեշտել, որ մեծածավալ բժշկական օգնություն ենք ստացել մեր հայրենակիցներից և մեր բարեկամ երկրներից ու միջազգային կազմակերպություններից, օրինակ՝ այսօր նմանատիպ մի օգնության ընդունման արարողության եմ ներկա լինելու Ֆրանսիայի կողմից, ինչը թույլ է տալիս մեզ որևէ դեֆիցիտ չունենալ։
– Ապրիլյան պատերազմից հետո կային զինծառայողներ,որոնց բուժումը շարունակվեց արտերկրում՝ այստեղ լիարժեք բուժել չէր ստացվում։ Ի՞նչ քայլեր եք մշակում՝ մեր վիրավոր զինվորների անհրաժեշտ բուժօգնության ապահովման համար, այդ թվում՝ արտերկրում։
– Դժբախտաբար, լինելու են բազմաթիվ զինծառայողներ որոնց առողջական վիճակի մեջ հնարավոր չի լինելու շատ կտրուկ և արագ փոփոխություն իրականացնել, որովհետև վիրավորումը կամ ախտահարումը կամ կոտրվածքը եղել է շատծանր և մենք ունենալու ենք երկարատև բուժման կարիք ունեցող բազմաթիվ զինծառայողներ, որոնց մի մասի մոտ միգուցե և ստացվի էական դրական արդյունք գրանցել, բայց լինելու են նաև այնպիսիները, որոնք իրենց ողջ կյանքի ընթացքում զգալու են վիրավորման հետևանքները և պետությունը, այո, դա դիտարկում է մեր առաջնահերթություններից մեկը։ Վարչապետը ևս դրա մասին հայտարարեց իր հրապարակած ճանապարհային քարտեզում։ Մենք պետք է զբաղվենք այդ զինծառայողներով միշտ և եթե կարիք լինի որևէ զինծառայողի ուղեգրել արտասահմանյան բուժհաստատություն իր առողջության մեջ էական բարելավում ապահովելու համար, և մենք ունենանք երաշխիք կամ գոնե հույս, ապա դա արվելու է, և արվել է նախկինում։ Այստեղ կա զգացմունքային կոմպոնենտ, որ դու միշտ ուզում ես քո ծանր վիճակը լավանա, բայց օբյեկտիվորեն, այդ թվում՝ բժիշկների հավաստմամբ, դա հնարավոր չէ։ Այստեղ է հիմնական խզումն առաջանում ցանկությունների և հնարավորությունների։ Ֆինանսական առումով պետք է հզորանանք և հարստանանք, որ ապահովենք նաև այդ ծախսերը։
– Հայաստանում կառավարության կազմ է փոխվում։ Ձեր նախարար գործընկերներից շատերը հեռացել են, եկել են նորերը։ Քննարկե՞լ եք վարչապետի հետ ձեր հետագա պաշտոնավարման հարցը։
– Մենք կառավարության ներսում և մեր դաշինքում, խմբակցությունում մշտական քննարկումներ ունենում ենք այդ թեմաներով և երբ որոշում է կայացվում որևէ պաշտոնյայի այս կամ այն պատճառով, նպատակով փոխել, դրա մասին հայտարարվում է։ Ես կարող եմ ասել, որ Առողջապահության նախարարի փոփոխության վերաբերյալ որևէ որոշում չկա։
– Իսկ անձամբ ձեր տրամադրվածությունն ինչպիսի՞ն է։
– Դժվար հարցեր մի տվեք։ – Չեք ասում, որ պատրաստվում եք շարունակել պաշտոնավարումը։
– Պատրաստվումը ո՞րն է, շարունակում եմ։Ասեցի, որ որոշում չկա։
– Իսկ վարչապետի հետ եղե՞լ է վարչապետի հետ քննարկում Ձեր հետագա պաշտոնավարման վերաբերյալ քննարկում։
– Ես նշեցի, որ Առողջապահության նախարարի փոփոխության հարց օրակարգում չկա։
– Դուք՝ որպես կառավարող ուժի՝ «Քաղաքացիական պայմանագրի» վարչության անդամ, պատերազմի արդյունքը ինչպիսի՞ն եք համարում։
– Վատ, բայց հայոց պետականությունը, հայ ժողովրդին, իրավիճակը հնարավորինս փրկելուն միտված։ Եվ ես կարծում եմ՝ մենք պետք է վերաիմաստավորենք մեր ազգային իդեաները և շահերը և փորձենք առաջնորդվել դրանցով և ոչ թե հավերժական թշնամիներ և հավերժական բարեկամներ մոտիվով։ Ես հենց հիմա, օրինակ՝ կարդում եմ Լեոյի «Անցյալից» գործը, որտեղ նկարագրված են 180-ամյա իրադարձություններ։ Կուզեմ, որ ազգովի մենք փորձենք վերջին 180 տարիների պատմությունը վերաիմաստավորել։
Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում։