Ինչ է նախատեսված ԵԽԽՎ-ի՝ Ադրբեջանի պատվիրակության լիազորությունները չվավերացնելու մասին բանաձևի նախագծում
ԵԽԽՎ-ն իր կայքում հրապարակել է բանաձևի նախագիծը, որով առաջարկվում է կասեցնել Ադրբեջանի պատվիրակության լիազորությունները:
Խորհրդարանական վեհաժողովը հիշեցնում է, որ 2001 թվականի հունվարի 25-ին միանալով Եվրոպայի խորհրդին՝ Ադրբեջանի Հանրապետությունը համաձայնել է կատարել Վեհաժողովի մի շարք կոնկրետ պարտավորություններ, ինչպես նաև բոլոր անդամ պետությունների վրա դրված պարտավորությունները` բազմակարծիք ժողովրդավարության և օրենքի գերակայության սկզբունքների պահպանում, ինչպես նաև հարգանք իր իրավասության տակ գտնվող բոլոր անձանց մարդու իրավունքների ու հիմնարար ազատությունների նկատմամբ:
Վեհաժողովը ափսոսանք է հայտնել, որ Եվրոպայի խորհրդին անդամակցելուց ավելի քան 20 տարի անց Ադրբեջանը չի կատարել հիմնական պարտավորությունները: «Շատ լուրջ մտահոգություններ են առաջացնում ազատ և արդար ընտրություններ անցկացնելու Բաքվի հնարավորությունը, իշխանությունների տարանջատման, գործադիր իշխանության նկատմամբ օրենսդիր իշխանության թուլության, դատական իշխանության անկախության և մարդու իրավունքների հարգանքի վերաբերյալ խնդիրները, որոնց մասին վկայում են Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի բազմաթիվ որոշումներն ու ժողովրդավարության իրավունքի միջոցով Եվրոպական հանձնաժողովի (Վենետիկի հանձնաժողով) եզրակացությունները»,- նշված է բանաձևում:
Փաստաթղթում Վեհաժողովը հիշեցնում է Ադրբեջանի մասին իր մի շարք բանաձևերը, որոնք վերաբերում են ժողովրդավարական ինստիտուտների գործունեությանն Ադրբեջանում, արձագանքը կազմակերպված հանցավորության, կոռուպցիայի և փողերի լվացման դեմ միջազգային պայքարի նոր մարտահրավերներին, Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի վճիռների կատարմանը, անդրազգային բռնաճնշումներին՝ որպես օրենքի գերակայության և մարդու իրավունքների աճող սպառնալիք, Պեգասուսին և նմանատիպ լրտեսող ծրագրերին ու պետական գաղտնի հսկողությանը: Մտահոգություն է առաջացրել նաև այն փաստը, որ, համաձայն լրագրության պաշտպանության և լրագրողների անվտանգության խթանման Եվրոպայի խորհրդի հարթակի, առնվազն 18 լրագրող և լրատվամիջոցների ներկայացուցիչ ներկայումս գտնվում է կալանքի տակ։
Ինչ վերաբերում է Լեռնային Ղարաբաղում տիրող իրավիճակին, Վեհաժողովն իր 2508 (2023) «Լաչինի միջանցքով ազատ և անվտանգ մուտքի ապահովում» բանաձևում հաստատել է Լաչինի միջանցքով ազատ և անվտանգ մուտքի բացակայությունը և ապշել այն փաստից, որ Ադրբեջանի ղեկավարությունը չի ընդունել մոտ տասը ամիս տևած այդ իրավիճակից բխող շատ մարդասիրական և մարդու իրավունքների լուրջ հետևանքները։ Ավելին, Վեհաժողովն իր 2517 (2023) բանաձևում և 2260 (2023) «Մարդասիրական իրավիճակը Լեռնային Ղարաբաղում» հանձնարարականում դատապարտել է ադրբեջանական բանակի ռազմական գործողությունը 2023 թվականի սեպտեմբերին, որը հանգեցրել է Լեռնային Ղարաբաղի ողջ հայ բնակչության փախուստին, ներկայացվել են էթնիկ զտումների մեղադրանքներ: Վեհաժողովը հիշեցրել է, որ 2517 (2023) բանաձևում չի բացառել ադրբեջանական պատվիրակության լիազորությունների վիճարկումը 2024 թվականի առաջին նստաշրջանում։
Հիշեցնելով իր 2322 (2020) «Ադրբեջանում քաղբանտարկյալների մասին հաղորդված դեպքեր» բանաձևը՝ Վեհաժողովը նաև մտահոգություն է հայտնել, որ մոնիթորինգի հանձնաժողովի զեկուցողներին թույլ չի տրվել հանդիպել ենթադրաբար քաղաքական դրդապատճառներով կալանավորված անձանց հետ։ Ավելին, Վեհաժողովն ափսոսանք է հայտնել, որ իրեն չեն հրավիրել դիտորդական առաքելություն իրականացնելու գալիք նախագահի ընտրությունում՝ չնայած նման հրավեր ուղարկելու Ադրբեջանի պարտավորությանը, քանի որ երկիրը գտնվում է մոնիթորինգի ընթացակարգի մեջ։ Վեհաժողովն այդ մերժումները համարում է «Վեհաժողովի մոնիթորինգի ընթացակարգում համագործակցության բացակայություն»: Այն նաև խոր ափսոսանք է հայտնել, որ «Լաչինի միջանցքով ազատ և անվտանգ մուտքի ապահովման» հարցով միգրացիայի, փախստականների և տեղահանվածների հանձնաժողովի զեկուցողին տարածաշրջան իր ճանաչողական այցի ժամանակ չեն հրավիրել Ադրբեջան, և, այդպիսով, նա չի կարողացել այցելել Լաչինի միջանցք:
Ուստի բանաձևը Վեհաժողովին առաջարկում է չվավերացնել Ադրբեջանի պատվիրակության լիազորությունները: