Եղեռնի զոհերի թվում եղել են նաև հայ մարզիկներ
Այսօր` ապրիլի 24-ին լրանում է Հայոց եղեռնի 105-րդ տարին: Զոհերի թվում եղել են նաև բազմաթիվ մարզիկներ, գրում է ՀԱՕԿ-ը՝ նշելով Շավարշ Քրիսյանի անունը:
Նա հանդիսանում է համահայկական խաղերի նախագծի «Հոմենըթմեն» մարզակումբի և ֆուտբոլի լիգայի ստեղծման հեղինակներից մեկը :
Քրիսյանը, հիրավի, հայկական սպորտի ականավոր գործիչ է, մարզիչ, մարզիկ, հայկական ֆուտբոլի «Բալտալիման» առաջին ակումբի հիմնադիրը: Քրիսյանը եղել է մեծ մանկավարժ, գրող, հրապարակախոս, լրագրող, օսմանյան կայսրությունում մարզական առաջին` «Մարմնամարզ» հանդեսի հիմնադիրը։
Հենց մեծ հայորդու ջանքերով, պատմության մեջ առաջին անգամ, Թուրքիան պատվիրակություն գործուղեց օլիմպիական խաղեր: Դա 1912 թ. Ստոկհոլմում տեղի ունեցած 5-րդ համաշխարհային մարզահանդեսն էր: Օսմանյան պետությունը գումար չհատկացրեց և գործուղման հետ կապված ամբողջ ծախսը իր վրա վերցրեց հայկական համայնքը։
Շ. Քրիսյանը այն ժամանակ ասել է, որ դեռևս Թուրքիայի ոչ մի ներկայացուցիչ չի մասնակցել մարզական որևէ միջոցառման: Թող մերոնք Շվեդիայում վերջինը լինեն: Կարևորն այն է, որ մեծ ազգերի հետ ասպարեզ մտնեն հայերը, ովքեր շուրջ 30 տարի Եվրոպայում հայտնի են որպես հալածված ազգ: Ժամանակն է, որ արդեն հակառակն ասեն, և որ քաղաքակիրթ աշխարհն իմանա, ճանաչի մեզ և մեր նվաճումները:
Ստոկհոլմի խաղերին մասնակցած 28 երկրների 2541 մարզիկների թվում եղել են Թուրքիան ներկայացնող երկու մարզիկներ` Մկրտիչ Մկրյանը և Վահրամ Փափազյանը: Հետաքրքիր մի փաստ է արձանագրվել: 1909 թ. Կիլիկիայում թուրքերի կազմակերպած հայերի ջարդի պատճառով շվեդները մասնակից երկրների դրոշների շարքում դիտավորյալ չեն կախել օսմաններինը: Այս մասին չեն իմացել հայ մարզիկները, որոնք բողոքել են ու կազմակերպիչները տեղադրել են Թուրքիայի դրոշը: Մեր հայրենակիցներն այնուհետև զղջացել են իրենց արածի համար:
1500 մ վազքում, 50 մարզիկների պայքարում Մկրյանը ճանաչվել է 5-րդը: Իսկ Փափազյանի մասին ճիշտ կլինի ներկայացնել հենց նրա թոռան պատմածը: Պապիկը բազմիցս պատմել է, որ վերջնագծի մատույցներում ինքը (պոլսահայ Փափազյանը) գրեթե 20 մետր առաջ է պոկված եղել մրցակիցներից ու կարող էր հեշտությամբ առաջինը հատել եզրագիծը և նվաճել չեմպիոնի կոչումը: Բայց գնահատելով այն հանգամանքը, որ իր հաղթանակի առթիվ պետք է ծածանվի Թուրքիայի դրոշը, ուստի Փափազյանը միանգամից դանդաղեցրել է վազքը ու գիտակցաբար հայտնվել ետնապահների թվում:
Ինչ վերաբերում է օսմանյան կայսրությունում սպորտի մեծ ջատագով Շավարշ Քրիսյանին, ասենք, որ 1915-ի օգոստոսի 15-ին թուրքերը նրան հանել են բերդից, տարել Անկարայից դուրս ու գնդակահարել: Այսպես են երախտամոռ օսմանները վարձահատույց եղել 29-ամյա հայ ականավոր գործչին։
