Ըստ արբանյակային պատկերների՝ Ադրբեջանը ցանկացել է համակենտրոնացման ճամբար կառուցել Լեռնային Ղարաբաղի բնակիչների համար. New Lines Magazine
New Lines Magazine ամսագիրը արբանյակից նկարներ է ներկայացրել, որտեղ Տիգրանակերտի ավերակների մոտ երևում է համակենտրոնացման ճամբար։
Ամսագրին տված հարցազրույցում Բեգլարյան ազգանունով՝ Հայաստան ժամանած փախստականն ասել է, որ առաջին անգամ ավելի քան մեկ տարի առաջ է շշուկներ լսել Աղդամում հայ տղամարդկանց համար զանգվածային բանտի կառուցման մասին։
«Հետագայում ես որոշ հաստատումներ ստացա հետախուզական ծառայություններից, որ Ադրբեջանի իշխանություններն ունեն նման գաղափար և նախագիծ, բայց ես չկարողացա ինքնուրույն ճշտել այդ տեղեկատվությունը»:
«Առաջինը,- պարզաբանեց Բեգլարյանը,- մենք չկարողացանք համոզվել դրա ամբողջական իսկության մեջ, և երկրորդ՝ չցանկացանք նպաստել մեր ժողովրդի դեմ ադրբեջանական հոգեբանական տեռորին։ Այնուամենայնիվ, դա չխանգարեց լուրերի տարածմանը»:
Oգտագործելով Planet Labs-ի արբանյակային պատկերները՝ New Lines Magazine հայտնաբերել է հետաքրքրություն ներկայացնող մի վայր, որը «համակենտրոնացման ճամբարի» վախերի մասին հավանական հիմքն է: Հիմնական հնագիտական համալիրից անմիջապես հարավ՝ Շահբուլաղ գյուղի մոտ, կա մի մեծ, վերջերս կառուցված, բայց անավարտ կառույց: Գնահատելու համար, թե արդյոք համալիրը նախատեսված է բանտի համար, մենք կիրառեցինք տարածական վերլուծության մեթոդներ՝ պարզելու այն բնութագրերը, որոնք սովորաբար կապված են ուղղիչ հաստատությունների հետ ավելի լայն տարածաշրջանում, մասնավորապես՝ Թուրքմենստանի «միջնադարյան խոշտանգումների» և Թուրքիայի քաղաքական բանտերի հետ, որոնց մասին հայտնում է Foreign Policy-ը։
«Կաղապարների ճանաչումը թույլ տվեց մեզ հայտնաբերել կրկնվող տարրեր, մինչդեռ առանձնահատկությունների համընկնումը օգնեց մեզ համեմատել այդ տարրերը բանտային հայտնի կառույցների հետ։ Դեդուկտիվ հիմնավորումը մեզ հնարավորություն տվեց այս հատկանիշների առկայությունից եզրակացնել, որ տվյալ հաստատությունը կարող է նախատեսված լինել որպես բանտ: Աղդամի օբյեկտի շինարարության ընթացքը, ինչպես երևում է 2023 թվականի մայիսի արբանյակային լուսանկարում, բացահայտում է ցանցանման կառույցներ, որոնք օգտագործվում են բանտային բնակելի շենքերում կամ զինվորական ննջասենյակներում:
Չնայած բանտի գործառնական առանձնահատկությունների բացակայությանը, ինչպիսիք են պահակային աշտարակները և պարագծային պատնեշները, ծրագրի թերի կենտրոնացված դասավորությունը ամայի լանդշաֆտում և զգալի բացերը հուշում են հանգստի բակերի մասին։
Եվրոպական տիեզերական գործակալության Copernicus Sentinel-2A արբանյակից արբանյակային պատկերների ժամանակային շարքը ցույց է տվել, որ մոտավորապես 500,000 քառակուսի ոտնաչափ տարածքի շինարարությունը, հավանաբար, սկսվել է 2022 թվականի հուլիսին: Բարձր տարածական և ժամանակային լուծաչափով արբանյակային պատկերները (50 սանտիմետր) հաստատվել են մոլորակի SkySat համաստեղությունից:
Արբանյակային պատկերները ցույց են տալիս, որ համալիրի շինարարությունը, որը կարծես թե սկսվել է 2022 թվականի հուլիսին, դադարեցվել է 2023 թվականի օգոստոսի վերջին կամ սեպտեմբերի սկզբին:
Եթե կասկածելի վայրը իսկապես բանտային համալիր է, ապա դրա գտնվելու վայրը հուշում է հատուկ հոգեբանական նկատառումների մասին՝ հաշվի առնելով դրա մոտիկությունը կարևոր մշակութային հուշարձաններին: Տեղանքը գտնվում է Տիգրանակերտի ավելի մեծ հնագիտական համալիրի եզրին, որտեղ գտնվում են 2000-ամյա հելլենիստական հայկական միջնաբերդը, յոթերորդ դարի հայկական եկեղեցին և 18-րդ դարի ադրբեջանական վայրերը, ներառյալ Շահբուլաղի ամրոցը և մզկիթը:
