Ինչպե՞ս և ինչու՞ Ուկրաինան հայտնվեց արյունոտ մսաղացի մեջ և ո՞վ կփոխարինի Զելենսկուն․ Մինասյան
Սուրբ Աթոռում ՀՀ նախկին դեսպան Միքայել Մինասյանը իր տելեգրամյան ալիքում նոր հոդված է հրապարակել․ ներկայացնում ենք որոշ կրճատումներով․
«Ժողովուրդն իր դերը պատմության մեջ գնահատում է կա՛մ որպես անմասն մնացածի (կարդալ՝ անմեղի), կա՛մ զոհի։ Ցանկացած այլ մեկնաբանություն առաջացնում է հսկայական թվով անհարմար հարցեր և քաղաքականապես ոչ ճիշտ եզրակացություններ: Զարմանալի չէ, որ այս թեզը՝ «Ժողովուրդը միշտ իրավացի է», սատարում, տարածում և սերմանում են քաղաքական մանիպուլյատորներն ամբողջ աշխարհում։ Շարունակելով այս միտքը՝ քաղաքական իմաստների ժամանակակից սպառողները գալիս են մի կարևոր եզրահանգման՝ եթե կոլեկտիվ, ժողովրդական գործողությունները հանգեցրել են աղետի, ապա մեղավորը ցանկացածն է, բայց ոչ մենք։ Մենք զոհ ենք։ Մենք անմեղ ենք։ Պատասխանատուներին գտնելն ու նրանց ճանաչելն ամեն ինչ շտկելու միակ հնարավոր միջոցն է։
Օրինակների համար հեռուն չգնանք. սա հենց այն է, ինչի մասին այժմ մտածում է Ուկրաինայի ժողովուրդը՝ մեկը շատերից, որը բռնել է մշտական հեղափոխության ճանապարհը: Եկել է ժամանակը, երբ անհնար է դարձել անտեսել իրականությունը. մարդիկ, անկախ իրենց համոզմունքներից, հասկանում են, որ իրենց երկրում ինչ-որ բան այն չէ: Վերլուծաբաններն ամենատարբեր պատճառներ են նշում՝ առանց հաշվի առնելու գլխավոր դերակատարին՝ ուկրաինացի ժողովրդին և նրա ցանկությունները։ Նա իմիջիայլոց նշվում է միայն որպես վերացական գաղափարների կրող՝ նվիրվածություն ազատությանը, հաշտեցում/թշնամություն Ռուսաստանի հետ, ձգտում դեպի ՆԱՏՕ։
Բայց բոլոր հրապարակումներում ջանասիրաբար խուսափում են գլխավորից՝ ինչպե՞ս և ինչու՞ Ուկրաինան հայտնվեց արյունոտ մսաղացի մեջ։ Մսաղաց, որտեղ ռուսամետ ուկրաինացիները մեղադրում են ամերիկացիներին՝ իրավիճակից օգտվելու համար, ռուսները՝ կոլեկտիվ Արևմուտքին, ռուսաֆոբները՝ ռուս ժողովրդին, իսկ Արևմուտքը մեղադրում է Ռուսաստանի կայսերական հավակնություններին: Կողմերը Ուկրաինայի ժողովրդին տեսնում են որպես մանիպուլյացիայի զոհ՝ կամ մոլորված, կամ՝ խելագարված։ Հանրություն, որին պետք է բացատրել իր շահերը և մի փոքր կրթել ճիշտ ձևով։
Ժողովրդին՝ որպես անդաստիարակ երեխայի վերաբերվելը, որը խիստ հրահանգների, ամուր ձեռքի, պարտադրված կրթության և կրթական նոր չափորոշիչների հաստատման կարիք ունի, մտավորականների սիրելի ծուղակն է․ նրանք ժողովրդի հետ և ժողովրդի մասին խոսում են վերևից: ուզուրպացված միսիոներության դիրքերից։ Պոպուլիստներն ավելի ազնիվ են. հակադրվելով մտավորականների սնոբիզմին, նրանք անպատասխանատու կերպով ստում են։ Պոպուլիստներին, ամբարտավան մտավորականներին, մանիպուլյացիայի ենթարկող քաղաքագետին և իշխանությունից կուրացած հեղափոխական առաջնորդին միավորում է մեկ բան՝ ժողովրդի en masse ընկալումը, այն է՝ հավաքական ընկալումը։
21-րդ դարի թվային առաջընթացը ոտնահարել է ոչ միայն տեխնոլոգիական, այլև մարդասիրական, առաջին հերթին՝ մարդաբանական և սոցիալական դոգմաներ: Ժողովուրդն այլեւս անդեմ չէ. այն չափազանց կոնկրետ է, նրա յուրաքանչյուր ներկայացուցիչ ունի օգտանուն, հաշիվներ և այլն։ Այսինքն՝ ժողովրդի ներկայացուցիչներից յուրաքանչյուրն ունի թվային ինքնություն և հաստ թղթապանակ, որտեղ մանրակրկիտ արձանագրված են բոլոր շարժումները։ Եվ սա է, որ հիմնովին փոխում է ժամանակակից աշխարհի մարդասիրական լանդշաֆտը և վերացնում դարավոր քաղաքագիտական ու փիլիսոփայական ավանդույթը։
Թվային հեղափոխությունն աստիճանաբար վերացնում է այն, ինչ մենք նախկինում անվանում էինք ժողովրդական իմաստություն: Ժողովուրդը միշտ էլ արդարացում է ունեցել՝ ցանկացած անհաջող նախաձեռնություն, հանցավոր ընտրություն, ունեցել է փաստարկված հիմնավորում։ Ժողովրդի յուրաքանչյուր ներկայացուցիչ կարող էր ասել՝ «ես չեմ մասնակցել սրան», «ես չեմ ընտրել»։ Այնուամենայնիվ, հիմա, երբ յուրաքանչյուրն իր ետևում ունի իր թվային հետքը, պարզվում է, որ բոլոր շարժումները գրանցված են. համենայն դեպս, ամեն ինչ գրանցված է սոցիալական ցանցերում․ ով, երբ և ինչպես է քվեարկել, ով ում և երբ է աջակցել։ Ինչպես է նա խոսում, ինչ է կիսվում, ինչպես է մեկնաբանում և ինչ է սիրում։ Ավելին, եթե նախկինում մարդիկ ընտրությունից ընտրություն (հանրահավաքից հանրահավաք, գործադուլից գործադուլ) մասնակցում էին քաղաքականությանը, ապա այժմ քաղաքական գործընթացը շարունակական է և մշտական. այն տեղի է ունենում 24/7 ռեժիմով։ Հետևաբար, որպես համայնք այլևս չկա ժողովուրդ. կան կոնկրետ մարդիկ՝ կոնկրետ գործողություններով ու որոշումներով, ֆիքսված ընտրությամբ և, որպես հետևանք, մեղքի չափազանց ճշգրիտ որոշված բաժնով։
Պատմության մեջ կան մի քանի օրինակներ, թե ինչպես են ժողովուրդները առնչակից կամ նույնիսկ մեղավոր են ճանաչվել: Հավանաբար ամենահայտնի դեպքը, որը հետագայում հիմք հանդիսացավ հակասեմիտիզմի համար, Քրիստոսի խաչելության համար հրեական էթնիկ խմբի վրա դրված հավաքական պատասխանատվությունն էր:
Ժողովրդի հավաքական մեղքի մասին երկրորդ հայտնի բանավեճը Հոլոքոստի համար պատասխանատվության որոշումն է։ Ո՞վ կոնկրետ կազմակերպեց Հոլոքոստը: Գերմանացի ժողովուրդը, նացիստական կուսակցությունը, թե՞ Ադոլֆ Հիտլերն ու նրա շրջապատը։ Ընտրվել է երրորդը՝ զարմանալիորեն ամենապարզ պատասխանը։ Հիտլերն ու նրա շրջապատը մեղավոր ճանաչվեցին՝ չնայած այն հանգամանքին, որ միլիոնավոր գերմանացիներ եղել են շարժման անդամներ և տարբեր աստիճանի համագործակցել, ծառայել և օգուտ քաղել նացիստական ռեժիմից: Ավելին, Գերմանիան մեղավոր ճանաչվեց որպես պետություն, որը տասնամյակներ շարունակ փոխհատուցում էր վճարում հրեաներին։ Ժողովուրդը մնաց անմեղ։
2000-ականների սկզբից ուկրաինացի անմեղ ժողովուրդը մանրակրկիտ կերպով իրականացրել է սեփական ղեկավարների բացասական ընտրությունը. յուրաքանչյուր հաջորդն ավելի վատն էր, քան՝ նախորդը։ Ամեն հաջորդը երկիրը լքեց ավելի թույլ ժառանգությամբ, քան՝ ստացավ։ Բացասական ընտրությունը և անպատժելիության նկատմամբ վստահությունն այնքան փչացրեցին ուկրաինացի ընտրողին, որ նա իշխանության բերեց մի մարդու, ով չուներ առաջնորդի որակներ, բայց ով պրոֆեսիոնալ կերպով կարողացավ նմանակել դրանք:
Ուկրաինայի իշխանությունների բացասական ընտրությունը հիմնված էր 3 բաղադրիչի վրա՝ որքանով է թեկնածուն հակառուսական (ազգայնականների կարիքները լուծելու համար), որքանով է ռուսամետ (ռուսալեզու ընտրողի կարիքները լուծելու համար) և որքանով է հեղափոխական (այլ կերպ ասած՝ հակաէլիտա)։ Էլիտաների նկատմամբ ատելությունն էր, որ ուկրաինացի ժողովրդին քաշեց մշտական հեղափոխության հորձանուտ։ Հենց բոլորին պատին կանգնեցնելու, պատժելու, բոլոր վատերից ձերբազատվելու ցանկությունն էր՝ հանուն լավերի բարգավաճման, որն առաջնորդում էր ուկրաինացի ընտրողին վերջին 20 տարիներին։ Վերջին 20 տարիների ընթացքում Ուկրաինայում բոլոր ընտրություններն այս կամ այն ձևով առճակատում էին խորը մարդկանց և ատելի էլիտաների միջև: Եվ ժողովուրդը, հասկանալով, որ քաղաքացիական ճանապարհով ամեն վատ բանից ազատվելը դժվար է, ցավոտ ու ժամանակատար, գնալով ավելի արմատական կախարդական փայտիկ էր փնտրում՝ ի դեմս գնալով ավելի արմատականացող առաջնորդների։ Հայտնվելով շարունակական հեղափոխության այս ձագարում՝ ուկրաինացի ժողովուրդը մշակել է մի բանաձև, որն արդարացնում է ամեն ինչ. հեղափոխական ճանապարհը ճիշտն է։
Կարո՞ղ է արդյոք Զելենսկու փոխարինող լինել մեկը, ով իսկապես ցանկանում է (և կարող է) դուրս բերել Ուկրաինան ինքնաոչնչացման անդունդից: Ամենայն հավանականությամբ՝ այո։ Բայց եթե ուկրաինացի ժողովուրդը չանդրադառնա այն կորուստներին, որոնք կրում է առաջնորդների բացասական (կարդա՝ հեղափոխական) ընտրության և ճանապարհին իրենց սխալների պատճառով, ապա Զելենսկու փոխարինումը մեկ այլ հեղափոխականով անխուսափելի է։ Այսինքն՝ կա՛մ ուկրաինացի ժողովուրդը կընտրի լինել կա՛մ անմեղ, կա՛մ զոհ և վերջնականապես կործանի ուկրաինական պետականությունը, կա՛մ կգիտակցի իր հավաքական մեղքը»։